- جمعه دوم مهر ۱۳۵۵٫ روشن نبود عید فطر شنبه خواهد بود یا یکشنبه، روشن نبود قهرمان لیگ چهارم تخت جمشید، تاج خواهد شد یا پرسپولیس؟ شهباز یا پاس؟ دیدار آبی‌ها و سرخ‌ها در نیم فصل اول با تساوی ۱-۱ پایان یافته بود و نتیجه تساوی هم شهباز را خوشحال می‌کرد هم پاس را… دومین بعدازظهر پاییزی با التهاب همراه بود، با هجوم فزاینده طرفداران به سوی ورزشگاه صدهزارنفری، با مقررات آهنین اداره راهنمایی و رانندگی برای مهار اتومبیل‌ها، با جان کندن مأموران پلیس برای فرونشاندن هجوم به سکوها، با حضور نود هزار نفر زیر آفتاب داغ اولیه و باد و بوران ثانویه، با زخمی شدن سی تن و… سرانجام با جان باختن پسر هفده‌ساله‌ای روی سکوها با سکته قلبی.
عکس اول دربی سال 55
دگرگونی در دو جبهه
نبرد پاییزی ۱۳۵۵ تاج – پرسپولیس رویارویی دو مربی از اروپای شرقی بود. زدراکف رایکف مربی یوگسلاو تاج، عنوان مربی قدیمی لیگ را داشت و ایوان کونوف روسی که از هفته سوم رقابت‌ها بر نیمکت پرسپولیس نشسته بود، تازه‌وارد بشمار می‌رفت. پرسپولیس پس از اخراج آلن راجرز انگلیسی سکان تیم را به همایون بهزادی سپرد و پس از شکست ۱-۳ پرسپولیس برابر تاج در بهار ۱۳۵۴ سکان را به بیوک وطنخواه سپرد. وطنخواه جوان، پرسپولیس را همان سال قهرمان جام تخت جمشید کرد، ولی در بهار ۱۳۵۵ جایش را داد به کونوف.
رایکف نمی‌دانست آن بعدازظهر، آخرین نبردش با پرسپولیس را انجام خواهد داد، نمی‌دانست یک ماه بعد اخراج خواهد شد. در عین حال می‌دانست ناکامی‌اش در اداره تیم، ستاره‌هایش را جنجال‌ساز کرده. می‌گفتند منصور رشیدی در رختکن به او اهانت کرده، می‌گفتند جهانگیر کوثری تهدید به ترک تیم کرده. کمی پیشتر رضا عادلخانی او را مقصر اصلی نزول تاج خوانده و رایکف را برای آن که فوتبال ایران را به «جنگل» تشبیه کرد، زیر تازیانه گرفته بود. گفته بود کف‌گیر رایکف خورده به ته دیگ. شکست تاج در اواخر مرداد در تبریز، رایکوف را در منگنه قرار داد. مردان او ابومسلم را در مشهد با دو گل شکست دادند و رایکف پس از تساوی یک ـ یک با ملوان در انزلی به درددل پرداخت. از بی‌مهری مدیران تاج حرف زد، از بی‌علاقگی پسرانش به نبرد از ته دل، از تمرینات بی‌سر و سامان تیم. او اعتراف کرد دیگر اختیار کافی برای تشویق و تنبیه پسران گستاخ شده‌اش را ندارد.
عکس دوم دربی سال 55
اوج تنش‌ها طی دیدار تاج – آرارات عیان شد. رایکف، مسعود مژدهی را در نیمه دوم به بیرون فراخواند تا محرم عاشری را روانه میدان سازد، ولی مژدهی پیراهنش را به نشانه اعتراض درآورد و یکسره راهی رختکن شد. تاج در آن دیدار شکست خورد و باشگاه، مژدهی را فقط یک جلسه محروم کرد تا بازی پرسپولیس را از دست ندهد. همه می‌دانستند حسن روشن و مژدهی در میدان به یکدیگر دهن‌کجی می‌کنند، می‌دانستند رایکف بزرگ در اداره بازیکنانش به دردسر افتاده. می‌دانستند تعداد لغزش‌های تاج پرشمار شده.
نبرد در میدان
جک تیلور داور صاحب‌نام انگلیسی راهی میدان شد و قرمز و آبی‌پوش‌ها پشت سرش پا به میدان گذاشتند.
پرسپولیس: بهرام مودت، محمد دادکان، بیژن ذوالفقارنسب، جواد اله‌وردی، یعقوب فاطمی مقدم، علی پروین، اصغر ادیبی، محمد رضا خلعتبری، اسماعیل حاج رحیمی‌پور، علیرضا عزیزی و صفر ایرانپاک.
تاج: حجت‌اله خاکسار تهرانی، جهانگیر کوثری، آندرانیک اسکندریان، عزت جان ملکی، حسن نظری، عباس نوین روزگار، مصطفی مسلمی، سعید مراغه‌چیان، هادی نراقی، مسعود مژدهی و حسن روشن.
حضور خاکسار تهرانی بیست‌ودو ساله درون دروازه تاج غیرمنتظره بود و خبر از تنش‌های جاری در رختکن می‌داد. خاکسار تهرانی سنگربان خونسردی بود، ولی تجربه حضور در نبردهای بزرگ را نداشت. به نظر می‌رسید رایکف می‌خواست همان فرصتی را که روزگاری به ناصر حجازی جوان داده بود به خاکسار تهرانی بدهد، ولی قمار او این‌بار جواب نمی‌داد. حجازی راهی شهباز شده بود و منصور رشیدی مرد شماره یک او در صف عصبی‌ها و خشمگین‌ها جای داشت. می‌گفتند وقتی رایکف اسامی بازیکنان را برای نبرد با پرسپولیس اعلام کرد، رشیدی اعتراض‌کنان تا آستانه ترک استادیوم پیش رفت و او را با نصیحت و خواهش روی نیمکت نشاندند.
در چنان قابی، پرسپولیسی‌ها بلافاصله پس از آغاز بازی دروازه خاکسار تهرانی را با شوت‌های از راه دور نشانه رفتند. ضربه‌های فاطمی مقدم و اله‌وردی مقدمه‌ای بودند بر شلیک پروین از روی خط محوطه جریمه دروازه که خاکسار تهرانی مسیر توپ را تشخیص داد ولی نتوانست آن را به آغوش کشد و ضربه کرنری را تقدیم پرسپولیس کرد. خلعتبری توپ را قوس‌وار به سوی دروازه فرستاد که به تیر عمودی خورد.
عکس سوم دربی سال 55
میدان در اختیار سرخپوش‌ها قرار داشت، با این وصف تاجی‌ها بودند که دروازه مودت را فتح کردند. روشن در دقیقه ۲۲ با عقب و جلو رفتن‌هایش بین مدافعان پرسپولیس فاصله ایجاد کرد و نوین روزگار نفوذ کرده به جلو توپ را بلند و سریع روی دروازه فرستاد تا نراقی کوچک‌اندام با ضربه سر دروازه را از جایی متعلق به ذوالفقارنسب و اله‌وردی باز کند… تاجی‌ها فقط چهارده دقیقه از گلشان حفاظت کردند و پرسپولیس در دقیقه ۳۶ بازی را به تساوی کشاند. ضربه آزادی نصیب‌شان شد و ایرانپاک آن را نواخت. توپ به صف دفاعی تاج خورد و پروین توپ برگشتی را با شوت سنگینی از زاویه بسته درون دروازه خاکسار تهرانی جای داد. جای داد و آه از نهاد رایکف برآید.
رایکف در نیمه دوم آزمون نیمه اولش را به هیچ گرفت و منصور رشیدی را جای خاکسار تهرانی راهی میدان کرد تا سنگربان آبدیده‌ای از آن دروازه دفاع کند. حملات پرسپولیس‌ها ادامه یافتند، ولی تاج خود را بازیافت. کونوف در نیمه دوم محمد دستجردی را جای ادیبی راهی میدان کرد و رایکف به جواد قراب جای نوین روزگار روی آورد، ولی قفل دروازه‌ها دوباره باز نشدند و تساوی برجای ماند.
پایان یک دوران
تساوی ۱-۱ یعنی تکرار نتیجه دیدار نیم فصل اول دو تیم، در عین حال یعنی پایان عصر برتری تاج و پرسپولیس در دهه پنجاه. آنها که سه دوره نخست جام تخت جمشید را فتح کرده بودند – پرسپولیس دو‌بار و تاج یک‌بار – جام را در پایان فصل تقدیم پاس کردند. پرسپولیس فقط با دو امتیاز کمتر از پاس – پس از شکست باورنکردنی‌اش برابر نیرو اهواز – در رتبه دوم قرار گرفت و شهباز در رده سوم ایستاد. تاج با دو امتیاز کمتر از پرسپولیس و یک امتیاز کمتر از شهباز به رده چهارم قناعت کرد.
برای آبی‌پوش‌ها، جای گرفتن تاج در رتبه چهارم طی دو فصل پیاپی تحمل‌پذیر نبود و بهار ۱۳۵۵ را بدل به آخرین دوران حضور رایکف بر آن نیمکت کرد و او یک‌ماه بعد پس از شکست تاج برابر صنعت نفت اخراج شد. وقتی تاج به پایان فصل رسید، شش‌بار شکست خورده بود، سه بار بیشتر از پرسپولیس. رایکف پس از هفت سال حضور در تاج جایش را به ولادیمیر جکیچ داد تا یک عصر طلایی در باشگاه پایان یابد. کونوف هم که بهار سال ۱۳۵۵ به پرسپولیس پا گذاشته بود، در زمستان همان سال کنار گذاشته شد تا هر دو باشگاه به ورطه «تغییرات تمام‌نشدنی» بغلطند، تا پاس در فصل بعد هم قهرمان لیگ شود، تا دستان آبی‌ها و سرخ‌ها در آخرین دوره جام تخت جمشید هم خالی بماند.
عکس اول دربی سال 55
دگرگونی در دو جبهه
نبرد پاییزی ۱۳۵۵ تاج – پرسپولیس رویارویی دو مربی از اروپای شرقی بود. زدراکف رایکف مربی یوگسلاو تاج، عنوان مربی قدیمی لیگ را داشت و ایوان کونوف روسی که از هفته سوم رقابت‌ها بر نیمکت پرسپولیس نشسته بود، تازه‌وارد بشمار می‌رفت. پرسپولیس پس از اخراج آلن راجرز انگلیسی سکان تیم را به همایون بهزادی سپرد و پس از شکست ۱-۳ پرسپولیس برابر تاج در بهار ۱۳۵۴ سکان را به بیوک وطنخواه سپرد. وطنخواه جوان، پرسپولیس را همان سال قهرمان جام تخت جمشید کرد، ولی در بهار ۱۳۵۵ جایش را داد به کونوف.
رایکف نمی‌دانست آن بعدازظهر، آخرین نبردش با پرسپولیس را انجام خواهد داد، نمی‌دانست یک ماه بعد اخراج خواهد شد. در عین حال می‌دانست ناکامی‌اش در اداره تیم، ستاره‌هایش را جنجال‌ساز کرده. می‌گفتند منصور رشیدی در رختکن به او اهانت کرده، می‌گفتند جهانگیر کوثری تهدید به ترک تیم کرده. کمی پیشتر رضا عادلخانی او را مقصر اصلی نزول تاج خوانده و رایکف را برای آن که فوتبال ایران را به «جنگل» تشبیه کرد، زیر تازیانه گرفته بود. گفته بود کف‌گیر رایکف خورده به ته دیگ. شکست تاج در اواخر مرداد در تبریز، رایکوف را در منگنه قرار داد. مردان او ابومسلم را در مشهد با دو گل شکست دادند و رایکف پس از تساوی یک ـ یک با ملوان در انزلی به درددل پرداخت. از بی‌مهری مدیران تاج حرف زد، از بی‌علاقگی پسرانش به نبرد از ته دل، از تمرینات بی‌سر و سامان تیم. او اعتراف کرد دیگر اختیار کافی برای تشویق و تنبیه پسران گستاخ شده‌اش را ندارد.
عکس دوم دربی سال 55
اوج تنش‌ها طی دیدار تاج – آرارات عیان شد. رایکف، مسعود مژدهی را در نیمه دوم به بیرون فراخواند تا محرم عاشری را روانه میدان سازد، ولی مژدهی پیراهنش را به نشانه اعتراض درآورد و یکسره راهی رختکن شد. تاج در آن دیدار شکست خورد و باشگاه، مژدهی را فقط یک جلسه محروم کرد تا بازی پرسپولیس را از دست ندهد. همه می‌دانستند حسن روشن و مژدهی در میدان به یکدیگر دهن‌کجی می‌کنند، می‌دانستند رایکف بزرگ در اداره بازیکنانش به دردسر افتاده. می‌دانستند تعداد لغزش‌های تاج پرشمار شده.
نبرد در میدان
جک تیلور داور صاحب‌نام انگلیسی راهی میدان شد و قرمز و آبی‌پوش‌ها پشت سرش پا به میدان گذاشتند.
پرسپولیس: بهرام مودت، محمد دادکان، بیژن ذوالفقارنسب، جواد اله‌وردی، یعقوب فاطمی مقدم، علی پروین، اصغر ادیبی، محمد رضا خلعتبری، اسماعیل حاج رحیمی‌پور، علیرضا عزیزی و صفر ایرانپاک.
تاج: حجت‌اله خاکسار تهرانی، جهانگیر کوثری، آندرانیک اسکندریان، عزت جان ملکی، حسن نظری، عباس نوین روزگار، مصطفی مسلمی، سعید مراغه‌چیان، هادی نراقی، مسعود مژدهی و حسن روشن.
حضور خاکسار تهرانی بیست‌ودو ساله درون دروازه تاج غیرمنتظره بود و خبر از تنش‌های جاری در رختکن می‌داد. خاکسار تهرانی سنگربان خونسردی بود، ولی تجربه حضور در نبردهای بزرگ را نداشت. به نظر می‌رسید رایکف می‌خواست همان فرصتی را که روزگاری به ناصر حجازی جوان داده بود به خاکسار تهرانی بدهد، ولی قمار او این‌بار جواب نمی‌داد. حجازی راهی شهباز شده بود و منصور رشیدی مرد شماره یک او در صف عصبی‌ها و خشمگین‌ها جای داشت. می‌گفتند وقتی رایکف اسامی بازیکنان را برای نبرد با پرسپولیس اعلام کرد، رشیدی اعتراض‌کنان تا آستانه ترک استادیوم پیش رفت و او را با نصیحت و خواهش روی نیمکت نشاندند.
در چنان قابی، پرسپولیسی‌ها بلافاصله پس از آغاز بازی دروازه خاکسار تهرانی را با شوت‌های از راه دور نشانه رفتند. ضربه‌های فاطمی مقدم و اله‌وردی مقدمه‌ای بودند بر شلیک پروین از روی خط محوطه جریمه دروازه که خاکسار تهرانی مسیر توپ را تشخیص داد ولی نتوانست آن را به آغوش کشد و ضربه کرنری را تقدیم پرسپولیس کرد. خلعتبری توپ را قوس‌وار به سوی دروازه فرستاد که به تیر عمودی خورد.
عکس سوم دربی سال 55
میدان در اختیار سرخپوش‌ها قرار داشت، با این وصف تاجی‌ها بودند که دروازه مودت را فتح کردند. روشن در دقیقه ۲۲ با عقب و جلو رفتن‌هایش بین مدافعان پرسپولیس فاصله ایجاد کرد و نوین روزگار نفوذ کرده به جلو توپ را بلند و سریع روی دروازه فرستاد تا نراقی کوچک‌اندام با ضربه سر دروازه را از جایی متعلق به ذوالفقارنسب و اله‌وردی باز کند… تاجی‌ها فقط چهارده دقیقه از گلشان حفاظت کردند و پرسپولیس در دقیقه ۳۶ بازی را به تساوی کشاند. ضربه آزادی نصیب‌شان شد و ایرانپاک آن را نواخت. توپ به صف دفاعی تاج خورد و پروین توپ برگشتی را با شوت سنگینی از زاویه بسته درون دروازه خاکسار تهرانی جای داد. جای داد و آه از نهاد رایکف برآید.
رایکف در نیمه دوم آزمون نیمه اولش را به هیچ گرفت و منصور رشیدی را جای خاکسار تهرانی راهی میدان کرد تا سنگربان آبدیده‌ای از آن دروازه دفاع کند. حملات پرسپولیس‌ها ادامه یافتند، ولی تاج خود را بازیافت. کونوف در نیمه دوم محمد دستجردی را جای ادیبی راهی میدان کرد و رایکف به جواد قراب جای نوین روزگار روی آورد، ولی قفل دروازه‌ها دوباره باز نشدند و تساوی برجای ماند.
پایان یک دوران
تساوی ۱-۱ یعنی تکرار نتیجه دیدار نیم فصل اول دو تیم، در عین حال یعنی پایان عصر برتری تاج و پرسپولیس در دهه پنجاه. آنها که سه دوره نخست جام تخت جمشید را فتح کرده بودند – پرسپولیس دو‌بار و تاج یک‌بار – جام را در پایان فصل تقدیم پاس کردند. پرسپولیس فقط با دو امتیاز کمتر از پاس – پس از شکست باورنکردنی‌اش برابر نیرو اهواز – در رتبه دوم قرار گرفت و شهباز در رده سوم ایستاد. تاج با دو امتیاز کمتر از پرسپولیس و یک امتیاز کمتر از شهباز به رده چهارم قناعت کرد.
برای آبی‌پوش‌ها، جای گرفتن تاج در رتبه چهارم طی دو فصل پیاپی تحمل‌پذیر نبود و بهار ۱۳۵۵ را بدل به آخرین دوران حضور رایکف بر آن نیمکت کرد و او یک‌ماه بعد پس از شکست تاج برابر صنعت نفت اخراج شد. وقتی تاج به پایان فصل رسید، شش‌بار شکست خورده بود، سه بار بیشتر از پرسپولیس. رایکف پس از هفت سال حضور در تاج جایش را به ولادیمیر جکیچ داد تا یک عصر طلایی در باشگاه پایان یابد. کونوف هم که بهار سال ۱۳۵۵ به پرسپولیس پا گذاشته بود، در زمستان همان سال کنار گذاشته شد تا هر دو باشگاه به ورطه «تغییرات تمام‌نشدنی» بغلطند، تا پاس در فصل بعد هم قهرمان لیگ شود، تا دستان آبی‌ها و سرخ‌ها در آخرین دوره جام تخت جمشید هم خالی بماند.
