خبرگزاری سینا، از چندی پیش که بحث خانه های عفاف با واکنش های مثبت و منفی مردم و دست اندرکاران به محاق فراموشی سپرده شد، اهمیت پدیده زنان خیابانی و لزوم ساماندهی موثر آن نیز کمتر از گذشته مورد بررسی و دقت نظر متخصصان و مسئولان قرار گرفت و به نوعی این پدیده بیشتر از گذشته در جامعه به حال خود رها شد. در این راستا، چند حرکت فرهنگی به منظور تبیین و بررسی علل و عوامل شیوع این پدیده در قالب فیلم (فقر و فحشا) و چند فیلم سینمایی که همچنان در توقیف به سر می برند صورت پذیرفت اما به ظاهر، همه چیز در حد حرف باقی ماند و تنها آمارهای نگران کننده حاکی از افزایش پدیده زنان و دختران خیابانی است که هر روز پر رنگ تر از گذشته در سطح شهرها و خیابانها دیده می شوند.
"منصوره محقق "، کارشناس مطالعات زنان، با اشاره به فعالیت پنهانی خانه هایی که در امر تزویج شرعی فعالیت می کنند ، می گوید :" فعالیت این مکانها کاملاً خزنده است و آنها به گونه ای در سطح شهر پراکنده شده و فعالیت می کنند که بسیار جای سئوال دارد ."
وی می افزاید :" به لحاظ ریخت شناسی مکانی ، این خانه ها در چند نوع متفاوت مشغول به کار هستند،دسته نخست خانه هایی که به صورت تیمی اداره شده و در راس آنها یک رییس قرار دارد. چنین خانه هایی در برخی مناطق ، با استفاده از پیشرفته ترین ابزار ها و امکانات مثل موبایل، کامپیوتر ، اینترنت و وسیله نقلیه آماده جابجایی ،فعالیت می کنند و در مناطق جنوبی شهر فعالیت این مکانها در حد ابتدایی و با کمترین امکانات موجود است. "
"محقق"می افزاید: "گروههای انسانی مراجعه کننده به این مکان ها نیز متفاوتند ؛ در زمره این افراد ، زنان آبرومندی هستند که به علت جدایی از همسر یا فوت همسر و به واسطه افراد دیگر به این مکانها معرفی می شوند ."
وی معتقد است در میان تیپ های خاصی از پسران ازدواج نکرده و زنان جوان ، افرادی هستند که مایلند برای اجتناب از گناه و وسوسه های شیطانی نیازهای خود را از یک راه شرعی کوتاه مدت برطرف کنند .
محقق، با اشاره به زمینه های شرعی ازدواج موقت در آیین شیعه می گوید : روایات و احادیث فراوانی در ستایش از ازدواج موقت در آیین شیعه وجود دارد که مستمسک فعالیت برخی خانه های شرعی قرار گرفته است.
این کارشناس می گوید :" در میان تیپ های مذهبی و معتقد نیز چنین اجتماعاتی وجود دارد که بیشتر شامل جوانان درمانده ای است که امکان ازدواج نداشته و مایل به رفتارهای شرعی بوده و با توصیه افراد خاص به این مکانها معرفی می شوند ."
وی با تفکیک قائل شدن بین فاحشه گری و فعالیت شرعی می گوید: زنی که مبادرت به ازدواج موقت می کند ، الزاماً یک فاحشه یا زن خیابانی نیست ، اما یک زن خیابانی روسپی از تعاریف مشخص و چارچوب تعریفی خاص برخوردار است.
وی تاکید می کند:"تا زمانیکه برای زنان تقاضا وجود داشته باشد ، امکان فاحشه گری آنها وجود دارد.وقتی که دختری یا زن جوانی در خیابان راه می رود و چندین ماشن برای او بوق می زند ،این نشاندهنده تقاضای بالای مردان است .
وی با اشاره به اینکه خانه های عفاف در سطح شهرها و از آن جمله در تهران وجود دارد ، می افزاید: اگر از فعالیت مخفیانه این مکانها اطلاع حاصل شود ، ممکن است وضعیت بحرانی در سطح شهرها بواسطه تعامل میان عرضه و تقاضا بوجود آید ، بنا بر این حتی المقدور سعی می شود فعالیت این خانه ها مخفی نگاه داشته شود و تنها افراد سفارش شده امکان حضور در این مکانها را پیدا کنند."
این در حالی است که رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از وجود خانه های عفاف ابراز بی اطلاعی کرده و می افزاید:" تشکیل خانه های عفاف باعث تشدید فقر می شود."
"عماد افروغ"،نماینده تهران و جامعه شناس در این خصوص می افزاید:"کسانی که به خانه های عفاف روی می آورند از اقشار پایین جامعه هستند."
به گفته وی،تشکیل خانه های عفاف برخورد ریشه ای با فاحشه گری نیست. این یک برخورد روبنایی است که سوءکارکردهای مختلفی برای جامعه به همراه دارد.
عضو شورای انقلاب فرهنگی معتقد است که نباید با پدیده های اجتماعی به صورت سطحی برخورد کنیم ، بلکه مسئولان باید در جهت تسهیل امر ازدواج تلاش کنند و موانع را برداند ، تااخلاق جنسی در جامعه اصلاح شود.
افروغ تاکید می کند:"اگر فاحشه گری در جامعه رواج داشته ،از برنامه ریزی های غلط و ساده انگارانه ما (مسئولان) بوده است.مااین مساله را ریشه یابی نکرده ایم.به جای ترویج فاحشه گری از طریق تشکیل خانه های عفاف ،اخلاق مورد پسندیده جامعه اسلامی را رواج نداده ایم و آن را دنبال نکرده ایم ، بنا بر این بیشتر عقب ماندگی جامعه ما متاثر از برخوردهای منفعلانه ماست."
ریئس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه اقشار محروم ومستضعف جامعه به موجب نابرابری های اجتماعی و اقتصادی به خانه های عفاف روی می آورند،اظهار داشت:" برخی ها می گویند باید یک عده ای برای ارضاء غریزه جنسی خود به مکانی خاص بروند،ما می گوییم این یک ساده اندیشی و رواج فاحشه گری است."
نماینده تهران می افزاید:"عده ای با فحشا مبارزه نمی کنند و آن را به عنوان یک پدیده اجتماعی می پذیرندو می خواهند با چند توصیه در مقابل پیامدهای ان بایستند."
افروغ ایجاد خانه های عفاف را به بهانه فراهم کردن لوازم بهداشتی و واکسینه شدن آنها از انواع بیماریها یک ادعا می خواند و می افزاید:"تشکیل خانه های عفاف یعنی نهادینه کردن فاحشه گری . این نشاندهنده این است که یا مسئولان ساده هستند یا ساده لوحانه این کار را انجام می دهند."
وی معتقداست که خانه های عفاف مشکلات جامعه را تشدید می کند و برخی از افراد نباید با لعاب دین و حرفهای دهان پرکن به این مساله بپردازند."
از آنجا که مرز بندی کاملاً مشخصی میان زن خیابانی و زنان مایل به داشتن رابطه شرعی وجود دارد ، ارائه تعریف مناسب از موارد فوق نیازمند تدقیق و موشکافی است.
دکتر علی سعیدی"،جامعه شناس و استاد دانشگاه در این خصوص می گوید:"زنان و دختران خیابانی، افرادی شاغل در یک حرفه کاذب هستند. حرفه ای که بیشترین ارتباط را با صنعت در حال پیشرفت "سکس "در جهان دارد. در پاسخ به این سئوال که شغل یک زن خیابانی چیست؟ به سادگی می توان گفت که این شغل ، تن فروشی در قبال دریافت پول و کالاست. " وی می افزاید:"با اندکی دقت می توان دریافت مقولاتی همچون زن خیابانی، دختر فراری، روسپی گری و رابطه نامشروع ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، با این تفاوت که زنان خیابانی در ایران، در زمره بی پناه ترین و بدبخت ترین افراد نسبت به سایر هم نوعان روسپی خود در جهان هستند. "
این جامعه شناس معتقد است که در تمام کشورهای جهان، زنان به اصطلاح خیابانی دارای شناسنامه مشخص و عضویت در گروههای سازمان یافته هستند که این گروهها به صورت قانونی فعالیت کرده و اعضای خود را از مزایای مختلف بهره مند می کنند.
وی با اشاره به خیابانی بودن چنین زنانی می گوید:" در اکثر کشورهای جهان، زنان به درد نخوری که از سازمان یا گروه مربوطه اخراج یا حذف می شوند، درمحروم ترین شکل ممکن به صورت مستقل و با ظاهر شدن در کنار خیابان و مکانهای مشخص به امرار معاش می پردازند."
این استاد دانشگاه می افزاید: "پدیده زنان خیابانی در ایران به مرور در زمره اعمالی که جرم محسوب نمی شود، قرار خواهد گرفت. زمانی در کشور اعتیاد جرم محسوب می شد اما به مرور، با افزایش بی رویه این پدیده ، لزوم برخورد روانکاوانه و بینش درمان نگر مطرح شد که انتظار می رود در دراز مدت نحوه برخورد با جرم هرزگی نیز به همین منوال تغییر کند. "
سعیدی"، درباره ساماندهی زنان خیابانی می گوید: در ایران این گونه مشاغل جرم محسوب می شود چون مطرح کردن مباحثی چون خانه های عفاف به دلیل تابو بودن و فشار قشرهای خاص جامعه امکان پذیر نیست در نتیجه یک زن خیابانی به صورت پرخطر تری سلامت اجتماع و خانواده ها را در معرض تهدید قرار می دهد.
این جامعه شناس، پیامدهای پراکنده بودن زنان خیابانی در سطح شهر را بسیار تهدید کننده تر از تجمیع آنها در یک مکان مشخص دانسته و می افزاید: زنان خیابانی را می توان به دو دسته تقسیم کرد.کسانی که به لحاظ مالی درصدد ارضای اقتصادی خود و خانواده شان هستند و به ناچار در این ورطه گرفتار می شوند و کسانی که در اثر چندبار تن فروشی و کسب درآمد احساس کرده اند که از این طریق هم نیاز مالی و هم نیاز جنسی شان بهتر برآورده می شود، بنابراین یک جامعه سنی از مردان 18 تا 70 سال در دسترس این افراد قرار دارد که این برای کل اجتماع یک تهدید به حساب می آید."
"مسعود کاظمی"، کارشناس پژوهشگری اجتماع معتقد است که ایجاد خانه های عفاف دردی از مشکل بغرنج شیوع فحشا در جامعه دوا نمی کند.
وی در این خصوص می افزاید:" صرفنظر از دختران خیابانی که به دلایل شخصیتی - روانی گرفتار تن فروشی و آسیب های جنسی می شوند، زنان خیابانی کمتری حاضر خواهند بود که با شیوه خانه های عفاف از حضور گسترده تر در خیابانها خودداری کنند.
این کارشناس با اشاره به برخی محذوریت های اجتماعی در مراجعه به خانه های عفاف می افزاید : "مردان به لحاظ مشغله های شغلی حاضر به تن دادن به بوروکراسی هایی چون ثبت نکاح موقت ، جاری شدن صیغه و ... نیستند و مبادرت به این اعمال هم مانع از مراجعه مجدد زنان آسیب دیده به خیابانها نمی شود. "
برخی کارشناسان اجتماعی اخیراً هشدار داده اند که جامعه زنان خیابانی به شدت در حال افزایش بوده و با کاهش سن فحشا، در آینده میزان گسترده تری از زنان تن فروش در خیابان ها ظاهر خواهند شد.
"دکتر مهدیس کامکار "در این باره می گوید: "متأسفانه دامنه سنی انحرافات جنسی در دختران به شدت پایین آمده و در تحقیق میدانی از 70 آسیب دیده ( که پرونده آنها به ستاد مبارزه با بحران ارجاع شده بود) مشخص شد که سن شروع انحرافات جنسی در دختران به 10 تا 13 سال رسیده در حالیکه در سالهای 80 تا 83 دامنه سنی این بحران، افراد 15 سال به بالا را در برمی گرفت. "
وی می افزاید: "نکته مهم در این خصوص این است که سطح سواد و شرایط سنی برای شروع تن فروشی پایین آمده و تابه قبل از سوم راهنمایی رسیده است و اینها نشان می دهد که ایران با یک بحران آشوب روانی فراگیر روبرو است. "
بنابراین، با احتساب سرازیر شدن تعداد بیشتری از افراد مشتری یاب به سطح خیابانها می توان گفت: که پدیده زنان خیابانی فراگیرتر از قبل در حال گسترش است. در این میان نکته حائز اهمیت ، شکل گیری مکانها و خانه های پنهانی عفاف و موسساتی است که تحت پوشش خدمات ازدواج قرار دارند .
"منصوره محقق "، کارشناس مطالعات زنان، با اشاره به فعالیت پنهانی خانه هایی که در امر تزویج شرعی فعالیت می کنند ، می گوید :" فعالیت این مکانها کاملاً خزنده است و آنها به گونه ای در سطح شهر پراکنده شده و فعالیت می کنند که بسیار جای سئوال دارد ."
وی می افزاید :" به لحاظ ریخت شناسی مکانی ، این خانه ها در چند نوع متفاوت مشغول به کار هستند،دسته نخست خانه هایی که به صورت تیمی اداره شده و در راس آنها یک رییس قرار دارد. چنین خانه هایی در برخی مناطق ، با استفاده از پیشرفته ترین ابزار ها و امکانات مثل موبایل، کامپیوتر ، اینترنت و وسیله نقلیه آماده جابجایی ،فعالیت می کنند و در مناطق جنوبی شهر فعالیت این مکانها در حد ابتدایی و با کمترین امکانات موجود است. "
"محقق"می افزاید: "گروههای انسانی مراجعه کننده به این مکان ها نیز متفاوتند ؛ در زمره این افراد ، زنان آبرومندی هستند که به علت جدایی از همسر یا فوت همسر و به واسطه افراد دیگر به این مکانها معرفی می شوند ."
وی معتقد است در میان تیپ های خاصی از پسران ازدواج نکرده و زنان جوان ، افرادی هستند که مایلند برای اجتناب از گناه و وسوسه های شیطانی نیازهای خود را از یک راه شرعی کوتاه مدت برطرف کنند .
محقق، با اشاره به زمینه های شرعی ازدواج موقت در آیین شیعه می گوید : روایات و احادیث فراوانی در ستایش از ازدواج موقت در آیین شیعه وجود دارد که مستمسک فعالیت برخی خانه های شرعی قرار گرفته است.
این کارشناس می گوید :" در میان تیپ های مذهبی و معتقد نیز چنین اجتماعاتی وجود دارد که بیشتر شامل جوانان درمانده ای است که امکان ازدواج نداشته و مایل به رفتارهای شرعی بوده و با توصیه افراد خاص به این مکانها معرفی می شوند ."
وی با تفکیک قائل شدن بین فاحشه گری و فعالیت شرعی می گوید: زنی که مبادرت به ازدواج موقت می کند ، الزاماً یک فاحشه یا زن خیابانی نیست ، اما یک زن خیابانی روسپی از تعاریف مشخص و چارچوب تعریفی خاص برخوردار است.
وی تاکید می کند:"تا زمانیکه برای زنان تقاضا وجود داشته باشد ، امکان فاحشه گری آنها وجود دارد.وقتی که دختری یا زن جوانی در خیابان راه می رود و چندین ماشن برای او بوق می زند ،این نشاندهنده تقاضای بالای مردان است .
وی با اشاره به اینکه خانه های عفاف در سطح شهرها و از آن جمله در تهران وجود دارد ، می افزاید: اگر از فعالیت مخفیانه این مکانها اطلاع حاصل شود ، ممکن است وضعیت بحرانی در سطح شهرها بواسطه تعامل میان عرضه و تقاضا بوجود آید ، بنا بر این حتی المقدور سعی می شود فعالیت این خانه ها مخفی نگاه داشته شود و تنها افراد سفارش شده امکان حضور در این مکانها را پیدا کنند."
این در حالی است که رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از وجود خانه های عفاف ابراز بی اطلاعی کرده و می افزاید:" تشکیل خانه های عفاف باعث تشدید فقر می شود."
"عماد افروغ"،نماینده تهران و جامعه شناس در این خصوص می افزاید:"کسانی که به خانه های عفاف روی می آورند از اقشار پایین جامعه هستند."
به گفته وی،تشکیل خانه های عفاف برخورد ریشه ای با فاحشه گری نیست. این یک برخورد روبنایی است که سوءکارکردهای مختلفی برای جامعه به همراه دارد.
عضو شورای انقلاب فرهنگی معتقد است که نباید با پدیده های اجتماعی به صورت سطحی برخورد کنیم ، بلکه مسئولان باید در جهت تسهیل امر ازدواج تلاش کنند و موانع را برداند ، تااخلاق جنسی در جامعه اصلاح شود.
افروغ تاکید می کند:"اگر فاحشه گری در جامعه رواج داشته ،از برنامه ریزی های غلط و ساده انگارانه ما (مسئولان) بوده است.مااین مساله را ریشه یابی نکرده ایم.به جای ترویج فاحشه گری از طریق تشکیل خانه های عفاف ،اخلاق مورد پسندیده جامعه اسلامی را رواج نداده ایم و آن را دنبال نکرده ایم ، بنا بر این بیشتر عقب ماندگی جامعه ما متاثر از برخوردهای منفعلانه ماست."
ریئس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه اقشار محروم ومستضعف جامعه به موجب نابرابری های اجتماعی و اقتصادی به خانه های عفاف روی می آورند،اظهار داشت:" برخی ها می گویند باید یک عده ای برای ارضاء غریزه جنسی خود به مکانی خاص بروند،ما می گوییم این یک ساده اندیشی و رواج فاحشه گری است."
نماینده تهران می افزاید:"عده ای با فحشا مبارزه نمی کنند و آن را به عنوان یک پدیده اجتماعی می پذیرندو می خواهند با چند توصیه در مقابل پیامدهای ان بایستند."
افروغ ایجاد خانه های عفاف را به بهانه فراهم کردن لوازم بهداشتی و واکسینه شدن آنها از انواع بیماریها یک ادعا می خواند و می افزاید:"تشکیل خانه های عفاف یعنی نهادینه کردن فاحشه گری . این نشاندهنده این است که یا مسئولان ساده هستند یا ساده لوحانه این کار را انجام می دهند."
وی معتقداست که خانه های عفاف مشکلات جامعه را تشدید می کند و برخی از افراد نباید با لعاب دین و حرفهای دهان پرکن به این مساله بپردازند."
از آنجا که مرز بندی کاملاً مشخصی میان زن خیابانی و زنان مایل به داشتن رابطه شرعی وجود دارد ، ارائه تعریف مناسب از موارد فوق نیازمند تدقیق و موشکافی است.
دکتر علی سعیدی"،جامعه شناس و استاد دانشگاه در این خصوص می گوید:"زنان و دختران خیابانی، افرادی شاغل در یک حرفه کاذب هستند. حرفه ای که بیشترین ارتباط را با صنعت در حال پیشرفت "سکس "در جهان دارد. در پاسخ به این سئوال که شغل یک زن خیابانی چیست؟ به سادگی می توان گفت که این شغل ، تن فروشی در قبال دریافت پول و کالاست. " وی می افزاید:"با اندکی دقت می توان دریافت مقولاتی همچون زن خیابانی، دختر فراری، روسپی گری و رابطه نامشروع ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، با این تفاوت که زنان خیابانی در ایران، در زمره بی پناه ترین و بدبخت ترین افراد نسبت به سایر هم نوعان روسپی خود در جهان هستند. "
این جامعه شناس معتقد است که در تمام کشورهای جهان، زنان به اصطلاح خیابانی دارای شناسنامه مشخص و عضویت در گروههای سازمان یافته هستند که این گروهها به صورت قانونی فعالیت کرده و اعضای خود را از مزایای مختلف بهره مند می کنند.
وی با اشاره به خیابانی بودن چنین زنانی می گوید:" در اکثر کشورهای جهان، زنان به درد نخوری که از سازمان یا گروه مربوطه اخراج یا حذف می شوند، درمحروم ترین شکل ممکن به صورت مستقل و با ظاهر شدن در کنار خیابان و مکانهای مشخص به امرار معاش می پردازند."
این استاد دانشگاه می افزاید: "پدیده زنان خیابانی در ایران به مرور در زمره اعمالی که جرم محسوب نمی شود، قرار خواهد گرفت. زمانی در کشور اعتیاد جرم محسوب می شد اما به مرور، با افزایش بی رویه این پدیده ، لزوم برخورد روانکاوانه و بینش درمان نگر مطرح شد که انتظار می رود در دراز مدت نحوه برخورد با جرم هرزگی نیز به همین منوال تغییر کند. "
سعیدی"، درباره ساماندهی زنان خیابانی می گوید: در ایران این گونه مشاغل جرم محسوب می شود چون مطرح کردن مباحثی چون خانه های عفاف به دلیل تابو بودن و فشار قشرهای خاص جامعه امکان پذیر نیست در نتیجه یک زن خیابانی به صورت پرخطر تری سلامت اجتماع و خانواده ها را در معرض تهدید قرار می دهد.
این جامعه شناس، پیامدهای پراکنده بودن زنان خیابانی در سطح شهر را بسیار تهدید کننده تر از تجمیع آنها در یک مکان مشخص دانسته و می افزاید: زنان خیابانی را می توان به دو دسته تقسیم کرد.کسانی که به لحاظ مالی درصدد ارضای اقتصادی خود و خانواده شان هستند و به ناچار در این ورطه گرفتار می شوند و کسانی که در اثر چندبار تن فروشی و کسب درآمد احساس کرده اند که از این طریق هم نیاز مالی و هم نیاز جنسی شان بهتر برآورده می شود، بنابراین یک جامعه سنی از مردان 18 تا 70 سال در دسترس این افراد قرار دارد که این برای کل اجتماع یک تهدید به حساب می آید."
"مسعود کاظمی"، کارشناس پژوهشگری اجتماع معتقد است که ایجاد خانه های عفاف دردی از مشکل بغرنج شیوع فحشا در جامعه دوا نمی کند.
وی در این خصوص می افزاید:" صرفنظر از دختران خیابانی که به دلایل شخصیتی - روانی گرفتار تن فروشی و آسیب های جنسی می شوند، زنان خیابانی کمتری حاضر خواهند بود که با شیوه خانه های عفاف از حضور گسترده تر در خیابانها خودداری کنند.
این کارشناس با اشاره به برخی محذوریت های اجتماعی در مراجعه به خانه های عفاف می افزاید : "مردان به لحاظ مشغله های شغلی حاضر به تن دادن به بوروکراسی هایی چون ثبت نکاح موقت ، جاری شدن صیغه و ... نیستند و مبادرت به این اعمال هم مانع از مراجعه مجدد زنان آسیب دیده به خیابانها نمی شود. "
برخی کارشناسان اجتماعی اخیراً هشدار داده اند که جامعه زنان خیابانی به شدت در حال افزایش بوده و با کاهش سن فحشا، در آینده میزان گسترده تری از زنان تن فروش در خیابان ها ظاهر خواهند شد.
"دکتر مهدیس کامکار "در این باره می گوید: "متأسفانه دامنه سنی انحرافات جنسی در دختران به شدت پایین آمده و در تحقیق میدانی از 70 آسیب دیده ( که پرونده آنها به ستاد مبارزه با بحران ارجاع شده بود) مشخص شد که سن شروع انحرافات جنسی در دختران به 10 تا 13 سال رسیده در حالیکه در سالهای 80 تا 83 دامنه سنی این بحران، افراد 15 سال به بالا را در برمی گرفت. "
وی می افزاید: "نکته مهم در این خصوص این است که سطح سواد و شرایط سنی برای شروع تن فروشی پایین آمده و تابه قبل از سوم راهنمایی رسیده است و اینها نشان می دهد که ایران با یک بحران آشوب روانی فراگیر روبرو است. "
بنابراین، با احتساب سرازیر شدن تعداد بیشتری از افراد مشتری یاب به سطح خیابانها می توان گفت: که پدیده زنان خیابانی فراگیرتر از قبل در حال گسترش است. در این میان نکته حائز اهمیت ، شکل گیری مکانها و خانه های پنهانی عفاف و موسساتی است که تحت پوشش خدمات ازدواج قرار دارند .
