I do agree with many things that are being said in this writing.
http://www.khodnevis.org/persian/بلاگستان/14510-توهمات-ایرانی-فرهنگ-غنی-ایرانی….html
در تصور یک ایرانی معمولی، فرهنگ ایران فرهنگ غنی است که بسیار چیزها برای آموختن به دنیا دارد و هنوز تا قرنها غرب باید دنباله***رو آن باشد. بیاییم با عینک بی***طرفی وضع فرهنگ ایرانی در بین فرهنگ***های جهانی را بررسی کنیم و ببینیم چه چیزی برای ارایه به جهان امروز دارد.
در تصور یک ایرانی معمولی، فرهنگ ایران فرهنگ غنی است که بسیار چیزها برای آموختن به دنیا دارد و هنوز تا قرنها غرب باید دنباله***رو آن باشد. وقتی از او در این مورد سوال شود که «جلوهٔ این فرهنگ غنی چیست؟»، بی***درنگ در جواب از شاهنامه و سعدی و حافظ و کوروش و داریوش و … دم می***زند. اخیراً هم اصطلاح «بیش از دوهزار سال تاریخ مدون و هزاره***ها تاریخ گم***شده» باب شده است که دهان***ها را درجا ببندد. در مقابل این سوال که «اینها که نام بردی نامش میراث***فرهنگی است نه فرهنگ؛ فرهنگ امروز ایران و آنچه ایرانی امروز برای ارائه به دنیای غیرایرانی دارد چیست؟» تاملی می***کند و ذهنش به سوی زعفران و پسته و قالی ایرانی می***رود…
در بیان علمی، فرهنگ را مجموعه پيچيده***ای از دانشها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد بعنوان عضوی از جامعه، از جامعه خویش فرا مي گيرد، تعریف می کنند. با این تعریف، بیاییم با عینک بی***طرفی وضع فرهنگ ایرانی در بین فرهنگ***های جهانی را بررسی بکنیم:***
ایرانی قرن***هاست دانش جدیدی خلق نکرده و به گنجینه دانش دنیا نیفزوده، آخرین زمانه***ای که ما مجموعه اندیشمندانی با رتبه جهانی داشتیم زمان فارابی و ابوعلی و ابوریحان (قرن چهارم***هجری) بوده که قرن***هاست درگذشته***. هنرهای ایرانی نیز که در زمان صفوی به اوج رسیده بودند اندکی بعد در عصر قاجار غروب کردند؛ صنعت***گران ما نیز از عصر صفویه عرصه را مغلوبه یافتند و رو به تزیین دسته شمشیر و قبضه تفنگ و لوله توپ یا منبت***کاری و دیگر فنون مستظرفه آوردند و قرنهاست نوآوریی نداشته***اند (حتی مثلاً آفتابه ایرانی امروز با مشابه ده قرن پیشش تفاوت چندانی ندارد، جنسش از فلزی به پلاستیکی تبدیل شده)؛ در عصر پهلوی صنایع مونتاژ وارد کشور شد و با گذر زمان، اندک صنایع ملیی داشت شکل می***گرفت که با وقوع انقلاب و مصادره شرکت***ها و صنایع به اسم ملی کردن، به شکل نخستین بازگشت.
باورها، اخلاقیات و عادات ایرانی نیز در میان باورهای جهانی یکی از عجیب***ترین***هاست. در سفرنامه***های غربیانی که در قرن اخیر از ایران دیدن کرده***اند کم نمی***بینیم از مسایلی که از آن سر در نیاورده***اند و مایه تعجبشان شده***است و با شگفتی از آن یاد کرده***اند؛ تعارف و رودربایستی، باور به قضا و قدر، ناتمام گذاشتن کارها و حواله به سرنوشت، مدح تن***آسایی و مذمت کار و تلاش، پنهان***کاری، تلون مزاج، مسوولیت نپذیری و توجیه، مظلوم***گرایی، تقلب، رشوه دادن و گرفتن و بسیاری دیگر که خود بحث جداگانه***ای می***طلبد. یک ناظر خارجی در تعجب می***ماند که چرا ایرانیان حتی قوانین ساده و استاندارد جهانی - چیزی در حد عبور از خط پیاده در خیابان - را رعایت نمی***کنند. چنان باورها و عادات و اخلاقیاتی متاسفانه چندان قابل احترام و یا افتخار و ارایه به عرصه جهانی به نظر نمی***رسد. (با خودمان روراست که باشیم ما امروزه در جامعه و فرهنگی زندگی می***کنیم که در آن از دروغ، تظاهر، ریا و چاپلوسی به عنوان ابزار ارتباطی استفاده می***شوند و نه اموری غیراخلاق و استثنایی.)
برخی هنرهای ایرانی در این شاید میان وضع بهتری دارند؛ هنر سینمای ایران در این اواخر در جهان خوش درخشیده***است. سینماگر ایرانی که در میان کلاف سردرگمی از محدودیت***ها و موانع درگیر بوده، توانسته زبان شاعرانه فاخری برگزیند که با بینندگان جهانی ارتباط برقرار می***کند و مایه تکریم می***شود. ادبیات داستانی تا حد محدودی حایز اهمیت شده، موسیقی ایرانی نیز در عرصه کشورهای همسایه، ***شنیده و دوست داشته***می***شود. وضع هنرمندان و هنر در ایران البته جداست! بسیاری از فیلمهای همان فیلمسازان تشویق شده جهانی در ایران نمایش عمومی ندارند. اجرای موسیقی در ایران و رسانه***های آن با مشکلات متعددی مقابل است. بسیاری هنرمندان و مفاخر ایرانی ساکن ایران نیستند و چه بسا با مرگ و تدفینشان در غربت -مانند مولوی- پس از سالها غیرایرانی جازده شوند!
حالا بیاییم کلاهمان را قاضی کنیم که یک ایرانی که ادعای فرهنگ غنی***اش گوش فلک را کر می***کند چه چیزی برای ارایه به جهان امروز دارد. اگر مثلاً آلمانی با مرسدس بنزش به نظر می***آید، کره***ای با سامسونگ و هیوندا، ژاپنی با سونی و تویوتا و پاناسونیکش یک ایرانی چطور؟ به چلوکبابش بنازد یا بستنی اکبرمشدی؟! کدام محصول -اقتصادی، فرهنگی، هنری و یا هرچیز دیگری- از ایران جهانی شده؟ این چه فرهنگ غنیی است که در داخل هر ایرانیی از آن دم می***زند اما در عرصه جهانی از آن خبری نیست؟
در تعریف جامعه شناسی فرهنگ عبارت است مجموعه پاسخ های متداول در اجتماع به پرسش های مکرر زندگی. تفاوت رفتار یک ایرانی با یک غیر ایرانی مقابل یک مسالهٔ تازه و رهیافتی که در حل مشکلات دارد، بسته به آن است که در ذهنیت و فرهنگ او برای آن مساله چه تدبیری اندیشیده شده و توصیه شده، وگرنه که همه انسانها فارغ از ذهنیت***شان چند کیلو گوشت و استخوان هستند؛ این که حال و روز و موقعیت جمعی ما در دنیا در چه شرایطی ***است بازتابی از ذهنیت جمعی ما در واکنش به مسایل مختلف شخصی-اجتماعی ماست که آن هم بسته به رفتار فرهنگی ماست. فرهنگ امروز ایران ما ( چه در جنبه روابط فردی و خانوادگی ، چه در اصول اخلاقی و اجتماعی، چه در فلسفه و نگاه جهانبين***اش) با ناسازگاری عميقی با آنچه در زمانه و دنیای امروز می***گذرد مواجه است و بسان قبای پوسیده***ایست که به قامت انسان جامعه امروز زار می***زند.
با اندکی دقت سخت نیست درک این نکته که فرهنگ امروز ایران، فرهنگی کهنه***است، با مولفه***هایی از دورانهای گذشته و نصایحی از دور خارج متعلق به دوران حافظ و سعدی و حتی از زبان آنها (فقط به عنوان نمونه: حافظ: «بر لب جوی نشین و گذر عمر ببین»؛ «سخت می***گیرد جهان بر مردمان سخت کوش». سعدی: «هرآنکس که دندان دهد نان دهد»؛ «اصل بد نیکو نگردد چون که بنیادش بد است».) (فقط تصور کنید مثلاً یک انگلیسی در حل مسایل زندگی امروزش به کتابهای شکسپیر مراجعه کند و از آنها نکته***ها دریابد!) چنین فرهنگی شاید در جهان سنتی دیروز برای هدایت مردمانی با دنیایی محدود و سرنوشتی محکوم به قضا و قدر طبیعت بهترین یا کاربردی***ترین بوده، اما برای بشر امروز که طبیعت را به تسخیر خود درآورده و از آن در جهت رفاه خود استفاده می***کند، چیزی برای ارایه ندارد.
به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می***کنم؛ از کودکی شنیده***ایم و یاد گرفته***ایم که «دیگی که برای من نجوشد، سر سگ در آن بجوشد»؛ و آگاه و ناآگاه به آن عمل می***کنیم و وضع جامعه***مان در نهایت این است که می***بینیم. اما برای مثال در فرهنگ ژاپن چنین ضرب***المثل*** جامعه***ویران***کنی وجود ندارد، و کمتر به ذهن یک ژاپنی می***رسد که چنان رفتاری کند که به ضرر انسانهای دیگر باشد. یا مثلاً مولفه***ای مانند «از تو حرکت از خدا برکت»، که بخشی از فرهنگ گفتاری مردم امروز ایران است، نصیحت صحیحی نیست و اگر دقت کنیم بسیاری موارد را خواهیم یافت که با توسل به آن، چه از لحاظ فردی، چه اجتماعی-سیاسی یا تاریخی، گرچه حرکت کرده***ایم به برکتی نرسیده***ایم بلکه دور چرخیده***ایم و باز به نقطه اول رسیده***ایم؛ در حالی که آموزه دنیای امروزه این است که «هر حرکتی باید به دنبال هدفی و براساس فکر، استراتژی، طرح و برنامه***ریزی باشد و گرنه به احتمال زیاد به جایی نمی***رسد». یا مثلاً کم نبوده***اند کسانی که بدون پشتوانه اقتصادی، اما به نصیحت شیخ سعدی که «هرآنکس که دندان دهد نان دهد» به آمار خانوار افزوده***اند. فرهنگ رفتاری ما جز نتیجه انبوهی از این ضرب***المثل***ها و مولفه***های فرهنگی نیست که رفتار جمعی ما با پیروی کردن از آنها شکل می***گیرد و موقعیت حالمان بستگی به آنها دارد. اگر با تعصب و غیرت به فرهنگ قدیممان وفادار بمانیم، چیزی که نصیبمان می***شود، باز تولید همان چیزی است که گذشتگانمان بودند، همین است که هستیم و باز هم نسل بعدی همان را بازتولید می***کند.
در دنیای امروز پایبندی، تعصب و سرسختی بر روی هیچ چیزی ارزشمند نیست بلکه ارزش، در قبول تغییر در جهت تکامل است. ما حتی نصایح پدرانمان را ارج نمی***نهیم و یا لباس تمیز چند سال پیشمان را با اکراه به تن می***کنیم، اما چه می***شود وقتی به مولفه***های فرهنگی کهنهٔ بازمانده از تجارب دنیایی کهن، مربوط به سده***ها و بلکه هزاره***ها پیش می***رسیم، چشمانمان را می***بندیم و عقل را تعطیل می***کنیم و بی***چون و چرا آنها را بهترین می***دانیم و سرلوحه تصمیم گیری***ها و کارهایمان قرار می***دهیم؟ ایرانی خر و اسب سوار، با آمدن اتومبیل و قطار وطیاره، به سرعت آنها را جایگزین کرد و جزوی از فرهنگ و هویت ملی***اش ندانست که پاسش بدارد، اما بسیاری از مولفه***های فرهنگی ناکارآمدتر را هنوز سالهاست که با خود به همراه می***کشد…
-------------