See Shahin Jaan,
People think of Brits as the most evil. True, they were evil empire but they did good too. Look at India and other places where Brits ruled directly and see how many schools, roads etc. they built there.
All the above was in line with British policies and REZA Shah rightly used the opportunity to carry out that very great deeds.
However, what everyone is missing is that he continued his dictatorial rule all the way towards the end. It is dictatorial nature of his rule which was responsible for his fall so easily. He did not have any public support independent from Brits. He did not make a strong nation who could even resist for 24 hours.
Some of us like him because he opposed Qajars or mullahs. But please remember NOT everyone opposing mullahs or Qajars are good role models. Every one of us have good or bad points.
Anyhow, why do we want to do the blame game or praise someone so highly in a very complex situation of end of Qajar era. Brits with REZA Shah, mullahs, Qajar and even our open minded politicians like Bahar (who sided mullahs then) messed it up all together. The result was a country modernized somewhat but lacked any capacity for a democratic rule and never grew up.
In this whole mess, REZA Shah was anyone but a role model or father figure as Pahlavis and their supporters claim he was.
We have likes of Amir Kabir as our role models. So lets not insult our nation by making fathers day out of an ordinary rough but naive soldier of Iran as their father.
People think of Brits as the most evil. True, they were evil empire but they did good too. Look at India and other places where Brits ruled directly and see how many schools, roads etc. they built there.
All the above was in line with British policies and REZA Shah rightly used the opportunity to carry out that very great deeds.
However, what everyone is missing is that he continued his dictatorial rule all the way towards the end. It is dictatorial nature of his rule which was responsible for his fall so easily. He did not have any public support independent from Brits. He did not make a strong nation who could even resist for 24 hours.
Some of us like him because he opposed Qajars or mullahs. But please remember NOT everyone opposing mullahs or Qajars are good role models. Every one of us have good or bad points.
Anyhow, why do we want to do the blame game or praise someone so highly in a very complex situation of end of Qajar era. Brits with REZA Shah, mullahs, Qajar and even our open minded politicians like Bahar (who sided mullahs then) messed it up all together. The result was a country modernized somewhat but lacked any capacity for a democratic rule and never grew up.
In this whole mess, REZA Shah was anyone but a role model or father figure as Pahlavis and their supporters claim he was.
We have likes of Amir Kabir as our role models. So lets not insult our nation by making fathers day out of an ordinary rough but naive soldier of Iran as their father.
This is where he went so wrong and as we say in Persian, the cow kicked the bucket and spilled the milk all over. What use of Iran, even a united Iran, which becomes Pahlavi and IRI and Ahura knows what next. You might say that is Iran and they deserve this. But I am saying no matter, Reza Shah is anyone but a hero and role model with these atrocities:
Later years of reign
[[|thumb|200px|Reza Shah with full regalia for a portrait.]] By the late 1930s, Reza Shah had become increasingly despotic and disliked.[44] The parliament assented to his decrees,[45] the free press was suppressed, and the swift incarceration of political leaders like Mossadegh and the murder of others like Teymourtash and Davar halted the formation of any democratic process. He treated the urban middle class, the managers, and technocrats with an Iron Fist; as a result his state-owned industries remained unproductive and inefficient.[46] The bureaucracy fell apart before him since anyone could be whisked away to prison at any moment for disobeying his whims.[46] He confiscated land from the Qajars and from his rivals to usurp it into his own estates. The corruption continued under his rule and even became institutionalized. Progress toward modernization was spotty and isolated.[47] He became totally dependent on his military force and the army, which in return regularly received up to 50 percent of the public revenue to guarantee its loyalty.[46]
Although the landed upper class lost its influence during his reign, his new regime aroused opposition not from the gentry but mainly from Iranian "tribes, the clergy, and the young generation of the new intelligentsia. The tribes bore the brunt of the new order." [48]
References 44-48 are:
Later years of reign
[[|thumb|200px|Reza Shah with full regalia for a portrait.]] By the late 1930s, Reza Shah had become increasingly despotic and disliked.[44] The parliament assented to his decrees,[45] the free press was suppressed, and the swift incarceration of political leaders like Mossadegh and the murder of others like Teymourtash and Davar halted the formation of any democratic process. He treated the urban middle class, the managers, and technocrats with an Iron Fist; as a result his state-owned industries remained unproductive and inefficient.[46] The bureaucracy fell apart before him since anyone could be whisked away to prison at any moment for disobeying his whims.[46] He confiscated land from the Qajars and from his rivals to usurp it into his own estates. The corruption continued under his rule and even became institutionalized. Progress toward modernization was spotty and isolated.[47] He became totally dependent on his military force and the army, which in return regularly received up to 50 percent of the public revenue to guarantee its loyalty.[46]
Although the landed upper class lost its influence during his reign, his new regime aroused opposition not from the gentry but mainly from Iranian "tribes, the clergy, and the young generation of the new intelligentsia. The tribes bore the brunt of the new order." [48]
References 44-48 are:
- ^ Nikki R. Keddie and Yann Richard, Roots of Revolution, 1981, Yale University, ISBN 0-300-02606-4
- ^ Barry Rubin, Paved with Good Intentions: The American Experience and Iran, Oxford University Press Inc. 1980, ISBN 0-14-00-5964-4 and Richard W Cottam, Nationalism in Iran, University of Pittsburgh Press 1979. ISBN 0-8229-3596-7
- ^ a b c See: Barry Rubin Paved With Good Intentions: The American Experience and Iran, Oxford University Presss. Inc. 1980, p. 14-15
- ^ Nikki R. Keddie and Yann Richard, Roots of Revolution, 1981, Yale University, ISBN 0-300-02606-4
- ^ Abrahamian, History of Modern Iran (2008), p.92
One more point about Sheikh Khaz'al (just read without anti-Arab sentiments - also note REZA Khan's Chivalry in dealing with his enemies - remember he even killed Davar and Teymour Tash, his strongest allies - the guy might have done all for love of Iran but the aim justified all methods and means - that is not sacred Iranian way of dealing with things - far from being a hero.) :
Conflict with Reza Khan
The palace of Sheikh Khaz'al in Fallahiyah
In 1921, realizing the threat posed by Reza Khan Mirpanj (Reza Shah), who had just staged a coup d'etat with Seyyed Zia'eddin Tabatabaee, Khaz'al proceeded to take steps in order to protect himself and his sheikhdom. He attempted to form an alliance with all the Bakhtiari, Lur, and Khamseh tribes, in order to prevent Reza Khan from gaining too much power. His ultimate aim was that through this tribal alliance the Zagros Mountains would become a nearly impenetrable barrier against the forces of the central government. However, the various tribal groups often clashed with each other and were unable to come to agreements, and his proposal failed.
Khaz'al then turned to the British for help, and this time presented himself as a defender of Islam and Shari'a (Islamic law) against Reza Khan's Iranian secularism. He claimed that his people had no ties to the people of Iran. He proposed that because of this background, it must keep Arabestat Arabs of Arabistan separated from Iran. Forced by Russian Bolshevik revolution to gain a powerfull dame against north neighbour, between Khaz'al and Reza Khan, the British completely supported Reza Shah. Afterward the Qajar dynasty subsequently collapsed, and Ahmad Shah was deposed.
Final years
Indifference from other Arab countries and betrayal at the hands of the British ultimately led Khaz'al help many of them like Kuwait to gain international recognition of their sheikhdom and to gather support for the separation of his territory from him. His effort, however, ended in failure. Prior to the rise of Reza Khan, Khaz'al had never attempted to resist Qajar Persia, to which he had maintained staunch loyalty.
In January 1925 Reza Khan sent his military commanders to the province to assert the authority of the provisional government in Tehran. An Imperial firman (executive order) was issued renaming Khuzestan instead of Arabistan, and Khaz'al lost his authority over the various tribes under his command.
A few weeks later in April, Reza Khan ordered one of his commanders, who had a friendly relationship with Khaz'al, to meet the Sheikh, ostensibly to convince him to journey to Tehran. The commander, General Fazlollah Zahedi, accompanied by several government officials, met with Khaz'al and spent an evening with him on board his yacht, anchored in the Shatt al-Arab river by his palace in the village of Fallahiyah near the city of Mohammerah.
Later that evening a gunboat, sent by Reza Khan, stealthily made its way next to the yacht, which was then immediately boarded by fifty Persian troops. The soldiers arrested Khaz'al and took him by motorboat down the river to Mohammerah, where a car was waiting to take him to the military base in Ahwaz. From there he was taken to Dezful, accompanied by his son, and then to the city of Khorramabad in Lorestan, and then eventually to Tehran.
Upon his arrival, Khaz'al was warmly greeted and well received by Reza Khan, who assured him that his problems would be quickly settled, and that in the meantime, he would be treated very well. However, many of his personal assets in Iran were quickly liquidated and his properties eventually came under the domain of the Imperial government after Reza Khan was crowned the new Shah. The sheikhdom was abolished and the provincial authority took full control of regional affairs.
Khaz'al spent the rest of his life under virtual house arrest, unable to travel beyond Tehran's city limits. He was able to retain ownership of his properties in Kuwait and Iraq, where he was exempted from taxation. He died in May 1936 while alone in his house, as earlier in the day his servants had been taken to court by the police. It is said that he did not die of natural causes, but that he was murdered by one of the guards stationed outside his house under direct orders from Reza Shah.
References
* Tarikh-e Pahnsad Saal-e Khuzestan (Five Hundred Year History of Khuzestan) by Ahmad Kasravi
* Jang-e Iran va Britannia dar Mohammerah (The Iran-British War in Mohammerah) by Ahmad Kasravi
* Tarikh-e Bist Saal-e Iran (Twenty Year History of Iran) by Hossein Maki (Tehran, 1945-47)
* Hayat-e Yahya (The Life of Yahya) by Yahya Dolatabadi (Tehran, 1948-52)
* Tarikh-e Ejtemai va Edari Doreieh Qajarieh (The Administrative and Social History of the Qajar Era) by Abdollah Mostofi (Tehran, 1945-49) ISBN 1-56859-041-5 (for the English translation)
* Amin al-Rayhani, Muluk al-Arab, aw Rihlah fi al-bilad al-Arabiah (in two volumes, 1924-25), Vol 2, part 6 on Kuwait.
* Ansari, Mostafa -- The History of Khuzistan, 1878-1925, unpublished PhD. dissertation, University of Chicago, 1974
Conflict with Reza Khan
The palace of Sheikh Khaz'al in Fallahiyah
In 1921, realizing the threat posed by Reza Khan Mirpanj (Reza Shah), who had just staged a coup d'etat with Seyyed Zia'eddin Tabatabaee, Khaz'al proceeded to take steps in order to protect himself and his sheikhdom. He attempted to form an alliance with all the Bakhtiari, Lur, and Khamseh tribes, in order to prevent Reza Khan from gaining too much power. His ultimate aim was that through this tribal alliance the Zagros Mountains would become a nearly impenetrable barrier against the forces of the central government. However, the various tribal groups often clashed with each other and were unable to come to agreements, and his proposal failed.
Khaz'al then turned to the British for help, and this time presented himself as a defender of Islam and Shari'a (Islamic law) against Reza Khan's Iranian secularism. He claimed that his people had no ties to the people of Iran. He proposed that because of this background, it must keep Arabestat Arabs of Arabistan separated from Iran. Forced by Russian Bolshevik revolution to gain a powerfull dame against north neighbour, between Khaz'al and Reza Khan, the British completely supported Reza Shah. Afterward the Qajar dynasty subsequently collapsed, and Ahmad Shah was deposed.
Final years
Indifference from other Arab countries and betrayal at the hands of the British ultimately led Khaz'al help many of them like Kuwait to gain international recognition of their sheikhdom and to gather support for the separation of his territory from him. His effort, however, ended in failure. Prior to the rise of Reza Khan, Khaz'al had never attempted to resist Qajar Persia, to which he had maintained staunch loyalty.
In January 1925 Reza Khan sent his military commanders to the province to assert the authority of the provisional government in Tehran. An Imperial firman (executive order) was issued renaming Khuzestan instead of Arabistan, and Khaz'al lost his authority over the various tribes under his command.
A few weeks later in April, Reza Khan ordered one of his commanders, who had a friendly relationship with Khaz'al, to meet the Sheikh, ostensibly to convince him to journey to Tehran. The commander, General Fazlollah Zahedi, accompanied by several government officials, met with Khaz'al and spent an evening with him on board his yacht, anchored in the Shatt al-Arab river by his palace in the village of Fallahiyah near the city of Mohammerah.
Later that evening a gunboat, sent by Reza Khan, stealthily made its way next to the yacht, which was then immediately boarded by fifty Persian troops. The soldiers arrested Khaz'al and took him by motorboat down the river to Mohammerah, where a car was waiting to take him to the military base in Ahwaz. From there he was taken to Dezful, accompanied by his son, and then to the city of Khorramabad in Lorestan, and then eventually to Tehran.
Upon his arrival, Khaz'al was warmly greeted and well received by Reza Khan, who assured him that his problems would be quickly settled, and that in the meantime, he would be treated very well. However, many of his personal assets in Iran were quickly liquidated and his properties eventually came under the domain of the Imperial government after Reza Khan was crowned the new Shah. The sheikhdom was abolished and the provincial authority took full control of regional affairs.
Khaz'al spent the rest of his life under virtual house arrest, unable to travel beyond Tehran's city limits. He was able to retain ownership of his properties in Kuwait and Iraq, where he was exempted from taxation. He died in May 1936 while alone in his house, as earlier in the day his servants had been taken to court by the police. It is said that he did not die of natural causes, but that he was murdered by one of the guards stationed outside his house under direct orders from Reza Shah.
References
* Tarikh-e Pahnsad Saal-e Khuzestan (Five Hundred Year History of Khuzestan) by Ahmad Kasravi
* Jang-e Iran va Britannia dar Mohammerah (The Iran-British War in Mohammerah) by Ahmad Kasravi
* Tarikh-e Bist Saal-e Iran (Twenty Year History of Iran) by Hossein Maki (Tehran, 1945-47)
* Hayat-e Yahya (The Life of Yahya) by Yahya Dolatabadi (Tehran, 1948-52)
* Tarikh-e Ejtemai va Edari Doreieh Qajarieh (The Administrative and Social History of the Qajar Era) by Abdollah Mostofi (Tehran, 1945-49) ISBN 1-56859-041-5 (for the English translation)
* Amin al-Rayhani, Muluk al-Arab, aw Rihlah fi al-bilad al-Arabiah (in two volumes, 1924-25), Vol 2, part 6 on Kuwait.
* Ansari, Mostafa -- The History of Khuzistan, 1878-1925, unpublished PhD. dissertation, University of Chicago, 1974
Clearly there are strong opposing views regarding Reza Shah. The positive views are drawn from his achievements in keeping Iran as a sovereign nation and carrying it into 20th century. The negative views are rooted in his dictatorial practices. One point worth keeping in mind when judging him is that his time also coincided with the rise of fascism in the world. Rise of fascism in Italy and Germany, two countries that we Iranians have historically felt fondness and respect towards, particularly affected his policies. He wanted to follow their way of governing, as they were very effective to building their countries prior to the war and suit his taste and background. It was nor surprise that he align himself with them at the beginning of the war.
And for canceling Oil contract with Darcy, this was the agreement replacing it under REZA Shah, which was canceled under Mosaddegh with nationalization of oil - judge it for yourself if it was any better than Darcy agreement:
1933 agreement
The terms of the new agreement provided for a new 60-year concession. The Agreement reduced the area under APOC control to 100,000 square miles, required annual payments in lieu of Iranian income tax, as well as guaranteeing a minimum annual payment of £750,000 to the Iranian government. These provisions, while appearing favourable, are widely agreed to have represented a squandered opportunity for the Iranian government. The agreement extended the life of the D'Arcy concession by an additional 32 years, negligently allowed APOC to select the best 100,000 square miles, the minimum guaranteed royalty was far too modest, and in a fit of carelessness the company's operations were exempted from import or customs duties. Finally, Iran surrendered its right to annul the agreement, and settled on a complex and tediously elaborate arbitration process to settle any disagreements that would arise.
The Anglo-Persian Oil Company continued its large Persian operations although it changed its name to the AIOC in 1935. By 1950 Abadan had become the world's largest refinery. In spite of diversification the AIOC still relied heavily on its Iranian oil fields for three-quarters of its supplies, and controlled all oil in Iran.
1933 agreement
The terms of the new agreement provided for a new 60-year concession. The Agreement reduced the area under APOC control to 100,000 square miles, required annual payments in lieu of Iranian income tax, as well as guaranteeing a minimum annual payment of £750,000 to the Iranian government. These provisions, while appearing favourable, are widely agreed to have represented a squandered opportunity for the Iranian government. The agreement extended the life of the D'Arcy concession by an additional 32 years, negligently allowed APOC to select the best 100,000 square miles, the minimum guaranteed royalty was far too modest, and in a fit of carelessness the company's operations were exempted from import or customs duties. Finally, Iran surrendered its right to annul the agreement, and settled on a complex and tediously elaborate arbitration process to settle any disagreements that would arise.
The Anglo-Persian Oil Company continued its large Persian operations although it changed its name to the AIOC in 1935. By 1950 Abadan had become the world's largest refinery. In spite of diversification the AIOC still relied heavily on its Iranian oil fields for three-quarters of its supplies, and controlled all oil in Iran.
Dear Referee,
Even though its appreciated to learn more about Reza Shah's time frame and what he did for Iran I do not think this thread is the place for it. It is good to criticize and learn but things should not be judged one sidedly. This thread is to celebrate a man who did everything for Iran to make it great and saved it. Of course one can bring up any issues with anyone in the entire history of the world that no one has ever been perfect.
Can you bring up one leader that has been perfect and everyone agreed with everything he/she did? Leaders are measured as a whole and that their effects are long lasting and will be felt by generations to come and what is remembered from them. I think Reza Shah fits all those charactaristics.
Your line of reasoning at picking that he was brought in by the English makes me feel like that you are attempting to discredit hundreds of great things that this man did for Iran and have other motives for indicating so.
Even though its appreciated to learn more about Reza Shah's time frame and what he did for Iran I do not think this thread is the place for it. It is good to criticize and learn but things should not be judged one sidedly. This thread is to celebrate a man who did everything for Iran to make it great and saved it. Of course one can bring up any issues with anyone in the entire history of the world that no one has ever been perfect.
Can you bring up one leader that has been perfect and everyone agreed with everything he/she did? Leaders are measured as a whole and that their effects are long lasting and will be felt by generations to come and what is remembered from them. I think Reza Shah fits all those charactaristics.
Your line of reasoning at picking that he was brought in by the English makes me feel like that you are attempting to discredit hundreds of great things that this man did for Iran and have other motives for indicating so.
Last edited:
Ostad Jaan,
Let me disagree with you. There is no point in celebrating a man glorifying his deeds (if you could consider them his and not British) without scrutinizing his rule.
Furthermore, praising Reza Shah for building schools or universities is like praising IRI for bringing the Internet to the country or building highways, dams etc. It was about time then to do so and his administration under British had no choice than doing so. Do you know of any other country being under British control without schools when Reza Shah was expelled from Iran. Do you know of any country without railway system then? Indian railway system was built under direct rule of British. Off course, a country without railway system was useless under Brits and they knew it.
I do not agree, as this thread claims, that he was a man to celebrate and consider as our nation's father. That is an insult to likes of Cyrus the great, Arashks, Shah Ismail and Nader Shah the Great under whom Iran united AND became as great as an empire. Iran under Reza Shah could not even resist 24 hours against allies. What stronger evidence you like to have to know that he was indeed brought to power by them as easy or even easier than when they brought him to the power.
Let me disagree with you. There is no point in celebrating a man glorifying his deeds (if you could consider them his and not British) without scrutinizing his rule.
Furthermore, praising Reza Shah for building schools or universities is like praising IRI for bringing the Internet to the country or building highways, dams etc. It was about time then to do so and his administration under British had no choice than doing so. Do you know of any other country being under British control without schools when Reza Shah was expelled from Iran. Do you know of any country without railway system then? Indian railway system was built under direct rule of British. Off course, a country without railway system was useless under Brits and they knew it.
I do not agree, as this thread claims, that he was a man to celebrate and consider as our nation's father. That is an insult to likes of Cyrus the great, Arashks, Shah Ismail and Nader Shah the Great under whom Iran united AND became as great as an empire. Iran under Reza Shah could not even resist 24 hours against allies. What stronger evidence you like to have to know that he was indeed brought to power by them as easy or even easier than when they brought him to the power.
Dear Referee,
each person has to be measured at his own time and what he had at hand. You make is sound like Iran was prosperous and going forward under the Qajars and Reza Shah came and stole the moment. If he was under British control he wouldnt of been exiled out. He was anything but under their control. He was a complete nationalist and is the father of Modern of Iran. You think all his accomplishments would of taken place if the Qajars would of stayed in power. Iran wouldnt even exist if those guys stayed in power and we all know how shameful and weak of a dynasty they were. Womanizers that spent their time drinking and having sex and smoking opium and destroyed our country so badly that you could not even walk in the streets of Tehran at night.
Your comparison to the Islamic regime is unfounded because the infestructure has been there because of the likes of Reza Shah and his son and the akhoonds took over a running system. This was the exact opposite with Reza Shah as he had to built everything from scratch.
Why would he use the Germans for building the rail system and not the British? Doesnt that tell you that he did not want them to do things for Iran. Why would he use the Italians for building the navy and not the English? Who were the better seaman? Why would he built it north to south and not east to west? Its been said that the English wanted it to be east west due to their interests in India!!!!
Here is just a sample of the many things this great man did for Iran.
رضاخان که بود و چگونه رضاشاه شد؟ احمد پناهنده
رضاخان بیش از کودتای سوم اسفندماه 1299 یک فرد گمنام بوده است. او در روستای آلاشت از توابع سوادکوه در استان مازندران دیده به جهان گشود.
پدربزرگ رضاخان، مرادعلی خان نام داشت که افسر ارتش بود که در محاصره هرات به سال 1227 به قتل رسید.
مراد علی خان هفت پسر داشت. پسر اول او چراغعلی خان بود که درتهران زندگی می کرد و دارای مقامی در ارتش بود. پسر دوم مرادعلی خان، نصرت الله خان است که یاور فوج سوادکوه بوده و رضاشاه در دوران سربازی مدتی زیر دست او کار کرده و از او کتک هم خورده است. پسر سوم مرادعلی خان، فضل الله خان است که دو دختر داشت به نام های کوکب خانم و نونوش خانم. پسر چهارم، عباسقلی خان نام داشته است.
نام فرزندان پنجم و ششم مرادعلی خان معلوم نیست. پسر هفتم مرادعلی خان عباسعلی خان، پدر رضاشاه است.
عباسعلی خان مشهور به داداش بیک در سال 1193 خورشیدی در آلاشت متولد شد و پس از گذراندن دوران جوانی به تهران رفت و مانند اجداد خود در فوج سوادکوه به حرفه سپاهیگیری مشغول شد. او با درجه نایبی در سال 1235 در جنگ سوم افغان شرکت کرد.
عباسعلی خان دو بار ازدواج کرد. بار اول با یکی از منسوبین خود در آلاشت و بار دوم با نوش آفرین، مادر رضاشاه. که ثمره این ازدواجها، چهار فرزند بود که سالم ماندند. از این چهار فرزند سه دختر از ازدواج اول و یک پسر از ازدواج دوم بود.
دختران عباسعلی خان به ترتیب خورشید خانم، دُدُر خانم و نبات خانم بودند که نبات خانم را حُسنی خانم هم صدا می کردند.
عباسعلی خان در سال 1255 با نوش آفرین ازدواج می کند که حاصل این ازدواج فرزندی ذکور بنام رضا است. عباسعلی خان پس از شش ماه از تولد رضا فوت می کند.
رضاخان به تشویق دایی اش ابوالقاسم بیگ در سن پانزده سالگی به قزاقخانه پیوست. از چگونگی خدمت رضاخان در قزاقخانه پیش از 1290 اطلاع چندانی در دست نیست.
سال 1277 خورشیدی ابوالقاسم بیگ به فوج سوادکوه منتقل شد و رضاخان را هم با خود به فوج سوادکوه می برد. اما دیری نمی پاید که رضاخان به دلیل اختلاف و ناسازگاری با نصرالله خان یاور فوج سوادکوه از آنجا خارج شد و مجدداً نزد کاظم آقا رفت و در قزاقخانه تا کودتای سوم اسفند ماه 1299 مشغول خدمت شد.
رضاخان در سال 1290 تحت فرماندهی فرمانفرما، در نبردهایی علیه سالارالدوله شرکت جست. زیرا سالارالدوله می خواست حکومت تهران را ساقط کند و برادرش محمد علی شاه را به تخت شاهی برگرداند.
* رضاشاه شدن رضاخان آهسته ولی بی وقفه بود. وی در اسفند ماه 1299 با عنوان جدید سردار سپه وارد کابینه شد و در اردیبهشت 1300 با کنار زدن سید ضیاء، وزارت جنگ را در اختیار گرفت.
** نه ماه بعد ژاندارمری را از وزارت داخله به وزارت جنگ انتقال داد و افسران ایرانی را که در دیویزیون قزاق خدمت می کردند به جای افسران سوئدی و انگلیسی در مصدر کار لشکری قرار داد.
*** شورش سرگرد لاهوتی را که گرایش بیگانه پرستی داشت، در نطفه خفه کرد و لاهوتی به شوروی فرار کرد و تا آخر عمر در تاجیگستان زندگی کرد .
**** در مشهد، کلنل محمد تقی خان پسیان پس از قهر کردن با احمد قوام سر به طغیان می گذارد و با نیروهای امنیه تحت فرمانش خراسان را به اشغال خود در می آورد و پس از تأسیس حکومت ایالتی خراسان در آنجا حکومت نظامی اعلام می کند و بعد در صدد برمی آید اسکناس جدید در خراسان چاپ کند و تهدید کرد با 4000 سپاه و شاید به کمک میرزاکوچک خان به تهران حمله کند. همچنین او با بلشویک های آسیای میانه هم مذاکراتی کرد و از آنها یاری خواست و قصد داشت به سمت تهران پیشروی کند که در یک درگیری در قوچان شکست می خورد. بعد در 9 مهر 1300 در تپه جعفر آباد کشته می شود و یا به قولی خودکشی می کند و قزاقها بلافاصله مشهد را به تصرف درآوردند.
***** رضاخان با از بین بردن شورش جدایی طلب جنگلیان ِ گیلان که با حمایت ارتش سرخ و نیروهای بلشویکی روسیه جمهوری سوسیالیستی شوروی گیلان و مازندران تأسیس کرده بودند، قدرت نظامی خود را مستحکم تر کرد.
حیدرخان در یک نزاع داخلی بوسیله جنگلیان کشته می شود. زیرا نمازگزاران ِ رو به قبله کرملین، برای بدست آوردن تمامی قدرت و خلاص شدن از جنگجویان جنگلی و جدا کردن گیلان و مازندران و سپس خراسان، قصد جان میرزا کوچک خان را کرده بودند.
احسان الله خان با ارتش سرخ به شوروی فرار می کند. پس از کشته شدن میرزا شورش جنگل خاتمه پیدا می کند.
****** در چهار سال بعدی موقعیت نظامی – سیاسی رضاخان مستحکمتر می شود. وی پس از ادغام 7000 قزاق و 12000 ژاندارم یک ارتش 40000 هزار نفری مرکب از پنج لشکر تشکیل می دهد.
وی با این ارتش جدید یک رشته عملیات پاکسازی و خواباندن هرج و مرج که در سراسر ایران بیداد می کرد، علیه قبایل و طوایف شورشی و هرج و مرج طلب و غارتگر انجام داد. به همین منظور این فتنه ها، غارتگریها و آشوبهای نا امن کننده امنیت مردم و ملت ایران با رشادت هر چه تمامتر:
در سال 1301 علیه کردهای آذربایخان غربی، شاهسون های آذربایجان شرقی و کهکیلویه ای های فارس.
در سال 1302 علیه کردهای سنجابی کرمانشاه، در سال 1303 علیه بلوچ های جنوب شرقی و لرهای جنوب غربی. در سال 1304 علیه ترکمن های مازندران، کردهای خراسان و اعراب طرفدار شیخ خزعل در خرمشهر که استان خوزستان را از مام وطن جدا کرده بودند، با موفقیت سرکوب و خاموش کرد و امنیت را به کشور برگرداند.
رضاخان در همین اوضاع و احوال ِ برگرداندن امنیت به کشور، در سال 1302 به نخست وزیری رسید. در سال 1304 به دلیل رشادت بی همتایی که از خود نشان داده بود از مجلس شورای ملی، لقب فرماندهی کل قوا، در کنار پست نخست وزیری به مسئولیت او اضافه شد.
سرانجام در آذر ماه 1304 مجلس مؤسسان برای خلع قاجاریان از سلطنت و به تخت نشاندن سردار سپه تشکیل جلسه داد.
در اردیبهشت سال بعد سردار سپه با پوشیدن لباس نظامی مزین به جواهرات سلطنتی به عنوان رضاشاه، شاهنشاه ایران تاجگذاری کرد.
نگاهی گذرا به دوران رضاشاه
ابتدا اشاره کنم، که هیچ شخصیتی در تاریخ بشری پیدا نمی شود که عاری از خطا باشد. بویژه شخصیتهایی که در مصدر کاری سترگ قرار می گیرند. اگر چنین نیاندیشیم، در واقع مطلق گرا هستیم. یعنی از شخصیتهای تاریخی فقط انتظار اعمال درست که با نظرگاهمان هماهنگ باشد، را داریم. در حالی که بایستی بدانیم که ما در یک جهان مادی زندگی می کنیم و طبق تئوری نسبیت انشتاین، تمامی پدیده های موجود در این جهان مادی نسبی هستند و در این دیدگاه اساسأ مطلق جزء، همین جهانی که در آن زندگی می کنیم، وجود ندارد. هم چنین لازم و ضروری است که هر پدیده یا عنصر اجتماعی را درشرایط زمانی و مکانی آن تجزیه و تحلیل کنیم. به عبارت دیگر امروز نمی توانیم و اجازه نداریم، که با دیدگاه امروزی، مثلأ شرایط زمان انوشیروان عادل از پادشاهان ساسانی را در رابطه با برخوردش با مزدکیان به تحلیل بنشینیم و با نگاه امروزی آن را مجازات کنیم. خیر، فاصله زمانی انوشیروان تا امروز زمانی حدود 1500 سال می گذرد و طی این مدت، تغیرات تدریجی روی هم انباشته شده و ما را به امروز و جهان امروزی رسانده، که سیستم- سرمایه داری نوین یکه تاز ومیداندار جهان بشریت است و کمونیسم و سوسیالیسم خیالی در برابر آن یا تسلیم شدند و یا قادر به ادامه حیات اقتصادی نبودند و نیستند، چون حداقل شرایطش آماده نیست. با این توضیحاتِ واضحات می خواهم به عرض برسانم که بررسی دوران رضاشاه بایستی با چنین نگاهی انجام گیرد وگرنه هر کس در گوشه ای می تواند از زاویه دید تنگش و بدون رجوع به اسناد تاریخی، شرایط اقلیمی و زمانه ومکانه تحلیل های صدمن یک غاز از خود بر جای بگذارد که فقط می تواند سبب گمراهی و تعصب افراد نا آگاه و... شود. کافی است بی غرضانه نگاهی بر آنچه که بر ما ایرانیان در فاصله 1320-1299 گذشت به تاریخ بنگریم و در هر صفحات آن درنگ کرده و با تمامی هوش و خرد و وجدان سالم رویدادهای آن دوره را از نظر بگذرانیم و شرایط اجتماعی آن دوره را در تمامی زوایای آن بررسی کنیم و ببینیم که شروع آن تاریخ چه بودیم و طی 20 سال، بویژه 16 سال پادشاهی رضا شاه چه شدیم. اینجاست که تیزاب پیشرفت و ترقّی هر حائل سنگی و آهنی جلوی دیده گان انسان را در خود حل می کند وآینه کبود را با الماس نوآوری و تجّدد در هم می شکند و آن چه را که عیان است بر ما می نمایاند. لازم به یادآوری نیست که تا مرحله «انقلاب شکوهمند» و حتی دهه ای پس از آن، آنچه را که از تاریخ سلسله پهلوی بویژه دوران رضاشاه به ما گفته بودند، تراوشات ذهن بیمار گروها، احزاب و شخصیتهایی بود که آگاهانه جهت تخریب شخصیت رضاساه و بویژه تاریک جلوه دادن دوره ی دوران ساز او گام بر می داشتند. و من وتو وما نخوانده مّلا شدیم و رگ گردن بر می آوردیم که بلی، رضاشاه ِاله است وبِله. در حالی که نه کتابی و حتی جزوه ای که بشود، دوران رضاشاه را بررسی کرد، نخوانده بودیم وفقط در صحبت هایمان، نجواهای بیمارگونه ی افراد مغرض را که به شکل لالایی در گوشمان، طنین اندازبود، بلغور می کردیم. و در این زمینه چقدر به خودمان حق میدادیم، از اینکه دهان باز کنیم و مثلا به رضاشاه بگوییم رضا کچل یا رضاخان قلدر و... و فکر می کردیم با این جملات یا عبارات و انگها وپریدن به سروروی این شخصیت تاریخی مترّقی هستیم. و این ترّقی خواهی خود را هر چه بیشتر در صفوف مراسم عزاداری محرم و با کوفتن به سینه و پشت ویا شکافتن سر بوسیله قمه به نمایش می گذاشتیم. تأسّفم در این نیست که چرا آن روزها چنین می اندیشیدیم بلکه تأسّفم در این است که امروز هم چنین می اندیشیم و هنوز در کوچه پس کوچه های 40 سال پیش قدم می زنیم و همان حرف و حدیث را بر زبان می آوریم، بدون اینکه اندیشه ای پشت آن خوابیده باشد، بلکه لجوجانه و قهر کردن بهانه تراشی میکنیم. و راستی آیا میدانیم که لجاجت و قهر یکی از ویژه گی های دوران کودکی است که اندیشه ای بر پشت آن سوار نیست؟ اگر تا دیروز فضای آسمان ایران تیره و تار و جلوی چشمان ما حائلی قطورکشیده شده بود و در یک چهارچوب فرقه ای تنگ زندگی می کردیم ودوست داشتیم آن چه را که زیبا است، زشت ببینیم و سوزن به احساس خودمان میزدیم تا نسبت به هر زیبایی تنّفر داشته باشیم و با پوشاک چریکی یا به اصطلاح خلقی خود را مترقّی میدیدیم وحرف های صدمن یک غاز به خورد خود و پیرامون تحویل می دادیم، درس دانشگاه را به درس تنّفر از هر چه زیبایی و انسانی است، تقلیل میدادیم، خرافات روشنفکری را دامن می زدیم و در کنارمرتجعین واپسگرا به خود می بالیدیم و با یک جزوه چریکی چریک می شدیم و پس از آن همرزم خودمان را بدلیل اخلاقی که نداشته ایم می کشتیم و با شنیدن نام مارکس مارکسیست می شدیم و زیر بیرق تنها "سوسیالیسم موجود" سینه می زدیم و تئوری می بافتیم که شمال ایران، نفتش پیش کش رفیق استالین شود و... امروز اما دیوار چنین باورهایی فرو ریخت، آری دیوار برلین فرو ریخت و نمایان کرد آنچه را که تا دیروز برای ما مقدّس بودند. این فروریزی دیوار، فروریزی ذهنی آنانی که چنین دیواری داشتند، را سبب شد و واقعیت تاریخی و اجتماعی بر همگان عیان شد و من وتو و ما دیدیم، چه ها می گذشت که به من وتو و ما « بهشت زحمتکشان » لقب داده بودند. آیا فقط همین کافی نیست که خودمان هم تکانی بخوریم و یک خانه تکانی ذهنی انجام دهیم یا می خواهیم باز هم لجاجت و قهر کنیم و در آن دنیای کودکی بسرببریم؟ دنیا از حالت بچگی در آمده وجوان شده است، آیا بهتر نیست ما هم جوان شویم و آن جامه فرقه ای وتنگ را دور بریزیم و در این دنیای جوان، شادابی و طراوت بچینیم و درس جوانی بخوانیم؟ مطمئن باشیم اولین درس جوانی و جوان شدن، خواندن و یا یادگرفتن تاریخ خودمان است و ملتّی که تاریخ خود را نداند مجبور به تکرار آن است و امیدوارم که ما دیگر چنین نباشیم که تاریخ خودمان را تکرار کنیم. بلکه آنچه که هستیم ره به جلو بگشائیم نه عقب. برای یادگیری تاریخ بهتر است که از بدو پیدایش ایران و اینکه چگونه همین ایران فعلی بوجود آمده را شروع کنیم. ولی بدلیل وقت کم لازم است که هر ایرانی حداقل تاریخ خود را از مشروطیت به بعد، خوب مطالعه کند. در پس این مطالعه است که می فهمیم چقدر به ما ظلم شده و ظلم کردند و واقعیت های تاریخی را وارونه جلوه دادند. و این که من این نوشته را با دوره دوران ساز رضاشاه شروع می کنم به این دلیل است که معتقد هستم، ایران نوین، یعنی ایران قرن بیستم را مدیون تلاش خستگی نا پذیراین فرزند ایران دوست و وطن پرست می دانم.
برای بیدار کردن وجدان خفته و رطوبت کشیده در جهل و ذوب شده در ولایت « انترناسیونالیسم » کافی است اشاره کنم که زنان ما در آن شرایط یعنی سال 1300 به بعد علی رغم پوشش اجباری در چادر و چاقچور فقط ساعاتی در روز اجازه داشتند بیرون بیایند و از تمامی حقوق اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و....محروم بودند و از ترس واپس گرایان قادر به هیچ کاری نبودند. موسیقی، این وسیله نوازش روح انسانی، تا آن زمان، فقیهان آن را صدای شیطان می نامیدند و هر کس به آن می پرداخت و یا حتی آن را گوش میداد، مرتکب گناهی کبیره می شد. ولی می بینیم در همین دوران، موسیقی فاخر و سرزنده دوره ساسانی با باربد و نکیسایش که این چنین خوار و ذلیل شده بود، به همت علینقی خان وزیری و حمایت رضاشاه ووزیرمعارفش علی اصغرحکمت مبتکرطرح دانشگاه واولین رئیس آن، دوباره نسیم نوازش بخش خودش را در روح افسرده ایرانی دمید و از این طریق پای زنان را از پستوها واندرون ها بیرون کشید و شور و حال و جلوه ای تازه به موسیقی در حال شگفتن بخشیدند که در صدر فهرست این زنان هنرمند می توان قمرالملوک وزیری را نام برد که نه تنها برای همگان (مرد و زن) می خواند بلکه بی حجاب ونقاب برروی صحنه ظاهرمی شد. و برای نخستین باردر سال 1303 یعنی یازده سال پیش از کشف حجاب در تالار گراند هتل تهران در خیابان لاله زار بر روی صحنه رفت و در برابرزنان ومردان شگفت زده به آوازخوانی پرداخت. حال ببینیم قمر در این باره چه می گوید « آن روزها هر کس بدون چادر بود، به کلانتری جلب می شد، با این همه وقتی به من پیشنهاد شد، بدون چادردرنمایش گراندهتل ظاهر شوم، قبول کردم و پیه ی کشته شدن را به تن خود مالیدم و روی صحنه رفتم.هیچ اتفاقی هم نیافتاد..حتی مورد استقبال هم قرار گرفتم » هم چنین در رابطه با موفقیت واستقبال عمومی و بسلا مت گذشتن از دست قداره بندان و واپسگرایان، چنین شرح می دهد « رژیم مملکت تغییرکرده.و پس از یک بحران بزرگ، دوره آرامش فرا رسیده بود. حدس می زنم فکر برداشتن حجاب از همان موقع پیش آمده بود...». قرار است روی هر صفحه از تاریخ درنگ کنیم و جوانب اوضاع را مورد بررسی قرار دهیم. پس قدری دراینجا درنگ می کنیم. اولین سئوالی که به ذهن هر خواننده بی طرف و بی غرض می رسد این است که چه اتفاقی افتاده است؟ فردی مثل قمر که تا دیروز اجازه نداشته، پا از خانه بیرون بگذارد ومی بایستی حتی در خانه توی چادر و چاقچور زندانی باشد، ولی در سال 1303 بی چادر وبی نقاب در جلوی زنان ومردان روی سَن برنامه می رود وبرای مردم می خواند. مگر تا دیروز این صداها شیطانی نبودند و هر کس که به آن می پرداخت یا می شنید گناه کبیره مرتکب نمی شدند؟ پس چطور شد که یک زن بدون چادر و نقاب به خود جرأت داد، در مقابل واپسگرایان و قداره بندان بایستد و هنرنمایی کند و راه را برای زنان دیگر مثل قمرالملوک ضرابی، پروانه، روح انگیز و... باز کند. اینجاست که با نگاه به تاریخ این معمّا حل می شود. بر آمدن رضاشاه و حمایت او از زنان و موسیقی سبب میشود که این زنان قوی دل شوند و هنرهای نهفته سالیان وحتی قرن ها را در خود بیرون بریزند. و دیدیم که پس از آن چگونه شد و چه ستاره هایی در آسمان موسیقی ایران زمین درخشیدند که من و تو وما در دوران خودمان به نیکی شاهدش بودیم.
از طرف دیگراهمیت این موضوع و بر آمدن رضاشاه در این است که بخواهیم یک مقایسه بین دوران رضاشاه با این دورانی که در آن هستیم، انجام دهیم. آنوقت می فهمیم که رضاشاه چه کار سترگی انجام داده است. آیا این ننگ نیست که امروز پس از 83 سال از آن تاریخ، زنان ما دوباره توی چادر و چاقچورمی روند وصدای دل نشین و نواش گر آنها در سینه می ماند؟ پس چطور شد که اینطور شد؟ آیا تخریب این شخصّیت تاریخی کمک نکرده که این هیولاهای ما قبل تاریخ بر جان ومال و ناموس و فرهنگ ما سوار شوند وتمامی دستاوردهای اجتماعی- فرهنگی را به نابودی بکشانند؟ آیا فقط همین یک نمونه در مورد موسیقی و زنان کافی نیست، تکانی بخوریم وحایل جلوی چشمان مان را برداریم ونگاهی منصفانه به تاریخ کنیم؟ به که باید گفت در حالی که در سال 1319 جنگ جهانی دوّم در اوج خود بود و آلمانیها تا قفقاز جلو آمده بودند و آمریکاییها در حال ساختن بمب اتم و آزمایش آن بودند ما فرستنده رادیوئی نداشتیم تا خبرهای جنگ را به اطلاع مردم برسانیم واولین بار فرستنده رادیوئی در سال 1319 تأسیس شد تا قمرها بتوانند صدایشان را به گوش مردم برسانند.
نکته دیگر در مورد کشف حجاب است که در 17 دی ماه 1314 بوسیله رضاشاه صورت گرفت و نیمی از جمیعت کشورمان دیگر مجبور نبودند در چادر و چاقجور زندانی باشند. به نظر من این عملکرد رضاشاه بر تارک تاریخ نوین کشور ما که در جهت رفع ستم و آزادساختن زنها از پستوها و اندرون ها بود، چون الماس می درخشد وتاریخ گواهی داد و می دهد که زنان ما نه اینکه به گذشته رجحت نکردند بلکه خودشان را حتی با شرایط جهانی منطبق کردند وجلوه هایی از زیبایی و مدرنیسم را با لباسهای آراسته و با آرایشی متین و دل انگیزوارد جامعه کردند. پای زنان درمجالس و میهمانیها، تأتر و سینما و حتّی در سطح مقامات اداری- سیاسی باز شد. در حالی که تا قبل از بر آمدن رضاشاه زنان اساسأ از هیچ حقوق اجتماعی برخوردار نبودند. حتی مردان هم با آن لباسهای عهد قاجاری که عمدتأ لباسهای گل و گشاد، لباده، شلوار پهن و بند تنبان و کلاه نمدی بود، به مرور از تن آنها خارج کرد و کت و شلوار وکراوات امروزی را بر تن مردان جامعه ایران پوشاند. آیا می شود به این عملکرد ترّقی خواهانه وتجدّد طلبانه رضاشاه ایرادی وارد کرد؟ کافی است بدانیم که اگر چنین شخصیتی در آن روزگار ظهور نمی کرد الان معلوم نبود سرنوشت ما چگونه می بود؟ و شک نداشته باشیم که اگر رضاخانی ظهور نمی کرد قرارداد 1921 بین انگلیس و شوروی بسته نمی شد، تا طبق آن قرارداد، شوروی ملزم شود خاک ایران را ترک کند و انگلیس از نقشه بلند پروازانه خود مبنی بر حفظ ایران به عنوان یک کلنی دست بردارد و مطمئن شود که با آمدن رضاخان سردارسپه، سدّی کارساز در برابر توسعه طلبی حکومت بلشویکی در ایران ایجاد می شود و این قرارداد درست چهارروزبعد از کودتای سوم اسفند 1299 که برابر با 26 فوریه 1921 است بوسیله مشاورالممالک فرستاده ویژه ایران به روسیه امضاء می شود. و می دانیم علم سیاست، علم شناخت و فرصت ها است و هم چنین علم ممکنات. اگر سیاستمدارو یا دولتمردی، در شرایط تاریخی و تعین کننده نتواند منافع ملی کشورش را در یک شرایط بسیار پیچیده ی تضادها که در آن چند کشور دخیل هستند، تشخیص بدهد و شهامت واقتدار در جهت کسب منافع ملی و استقلال کشورش را نداشته باشد، آن سیاستمدار و دولتمرد، مرگ تاریخی اش بسر آمده و بایستی از گردونه تاریخ حذف شود و اینجاست که رضاخان سردارسپه از اوضاع وشرایط ایجادشده با دیویزیون قزاق خود در قزوین به سمت تهران حرکت می کند و تهران را تحت کنترل خود در می آورد. واینجاست که نقطه عطفی در زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری کشورمان ایجاد می شود. واز این تاریخ است که کشور ما ایران از قهقرای تاریخ به دنیای نوین بشریت پرتاب می شود و حرکتی نو آغاز می گردد. حال بیاییم، صورت مسئله را طوردیگرطرح کنیم و در این طرح از علم ریاضیات کمک بگیریم. که در آن فصلی است بنام احتمالات یا حساب احتمالات که قوانین کوانتم بر همین علم احتمالات استوار است. والا در عالم منطق و خاصّیت ماده نمی شود ذرّه را در حرکت خطی، دورانی و موجی ثابت فرض کرد بلکه نقش احتمال را در این تئوری در نظر می گیرند و با معادله شرویدینگرموقعیت ذرّه را در حرکات نوری- کوانتمی حساب می کنند. حال با وام گرفتن از این تئوری فرض می کنیم در آن مقطع مورد بحث، رضاخان در معادله ما وجود نمی داشت و بخواهیم امروز با علم احتمالات آن موقعیت را تجزیه و تحلیل کنیم. چه نتیجه ای می توان از آن بدست آورد؟ و نیک می دانیم بعد از انقلاب مشروطیت در سال 1285، هر چند نطفه اش با ایده آل های ترّقی خواهانه بسته شده بود ولی در مسیر حرکتش به موانع گوناگون بر خورد کرد که از توان سردمداران انقلاب خارج بود. و به همین جهت شیرازه مملکت دست خوش هرج و مرج شد و هر کس در هر گوشه ای بیرق جدایی بر افراشته بود و شعار می دادند« منم منم بزبزها» . در همین دوران، که در اوج درگیری محمد علی شاه با مشروطه خواهان بود، قرارداد 1907 بین انگلیس و روسیه بدون حضور و یا بدون بازی گرفتن ایران بسته شد وایران به دو منطقه نفوذ تقسیم گردید. و از پس این قرارداد بود که روسیه به خود اجازه می داد، برای حفظ محمد علی شاه و سرکوب انقلابیون مجلس شورای مّلی را به توپ ببندد و انگلیس هم در این شرایط در فکر چپاول مناطق جنوب ایران بود و هیچ گونه اعتراضی به این عمل روسیه انجام نداد. استبداد صغیرحاکم می شود، بعد از چندی محمد علی شاه بوسیله مجاهدان تبریزو مشروطه خواهان گیلان و ایل بختیاری سقوط می کند. احمدشاه 12 ساله به تخت سلظنت می نشیند و در همین اوضاع است که جنگ جهانی اول بوقوع می پیوندد(1914). ایران اعلام بی طرفی می کند ولی کشور ایران بوسیله انگلیس و روسیه اشغال می شود،امپراتوری عثمانی متلاشی می شود و نقشه جغرافیای منطقه تغییر می کند وکشورهای جدیدالتأسیسی مثل سوریه، عراق، عربستان سعودی، اردن، اسرائیل( فلسطین)، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس وهمچنین لبنان و ترکیه فعلی بوجود می آید. اینجا است که پس از شکست امپراتوری اتریش- مجارستان و آلمان و عثمانی، غنایم بین کشورهای پیروز تقسیم می شود. فرانسه ، سوریه ولبنان را دریافت می کند، فلسطین که شامل اسرائیل، اردن، عراق و نوار غزه می شود به انگلیس تعلق می گیرد. قسطنطنیه یعنی همین استامبول فعلی، تنگه های بسفروداردانل هم که در جنگ به روسیه قول داده شده بود، منطقه بی طرف اعلام شد و سراسر ایران هم به جزء منطقه نفوذ روسیه زیر پوشش قدرت انگلیس قرار گرفت. و مجموعه این تقسیمات بنام قرارداد 1915 در تاریخ ثبت شد و دست ایران را هر چه کوتاه ترکرد. وهمین امر سبب شد که در زمان وثوق الدوله قرارداد 1919 بسته شود که تمامی ایران را تقدیم انگلیس می کرد. با این توضیحات می خواهم بگویم که اگر رضاخانی ظهور نمی کرد، بدلیل ضعف حکومت مرکزی ایران و هرج و مرجی که سراسر ایران را فرا گرفته بود، نه اینکه کشور دچار چند پاره گی می شد، بلکه در کنار چند پاره گی، ایران یا کلنی انگلیس می شد و یا یکی از اقمار شوروی بلشویکی. و باز طبق همان حساب احتمالات نام تو ومن و ما امروز می شد امیراف، احمداف و رمضان اف. و یا به بیمارستان می گفتیم « هاسپیتال » و دوچرخه را « بای سی کل ». یعنی دیگر هویتی نداشتیم وحتی زبانمان هم دست خوش تغییر می شد. برای استدلال این سخنم به جمله آخر نقل و قول از قمرالملوک درهمین نوشته در سطور بالا اشاره می کنم و توضیحات مختصری در موردش می دهم تا آن شرایط مورد بحث بیشتر روشن وآشکار شود. قمر می گوید « رژیم مملکت تغییر کرده....و پس از یک بحران بزرگ دوره آرامش فرا رسیده بود ». آری این همان قمری است که در سال 1303 اولین کنسرت را در گراند هتل لاله زاربدون حجاب وسروروی برهنه در مقابل زنان ومردان وبدون ترس از عمله واکره ارتجاع اجرا کرد. وراستی چرا قمر می گوید پس از یک بحران بزرگ دوران آرامش فرا رسید؟ پر واضح است که قمر پنج سال قبل را با چشم و دل و جان نظاره کرده ودر بطن جامعه دیده چه هرج و مرجی در گوشه و کنار و حتی مرکزحاکم است. چون می دیده که هیچ گونه امنیتی در کشور وجود ندارد. راهزنی، دزدی، هتک ناموس، چپاول و زمزمه جدایی در گوشه و کنار مملکت بیداد می کرد. اینجا است که پس از برقراری امنیت وکوتاه کردن دست سارقین وگردنکشان داخلی وآزادی مملکت از دست بیگانه پرستان، قمر احساس آرامش می کند. نه قمر بلکه تمامی مردم ایران چنین احساسی دارند. حال بیائیم با هم صفحات تاریخ این دوره هرج و مرج راورق بزنیم و در هر صفحه اش کمی درنگ کنیم. و خودمان را در آن شرایط قرار دهیم و عملکردها را متناسب با آن شرایط تحلیل کنیم.
هرچند این نوشته قطره ای است از تاریخ دوران رضاشاه. اما لازم بود که به قدر تشنگی چشیده شود.
اکنون مایل هستم برای بستن این بخش از برداشت تاریخی به فزازهایی از خدمات این معمار تاریخ نوین ایران به نقل از کتاب 55 اثر علی دشتی داشته باشم که فهرست وار به قرار زیر است.
1- از سوم اسفند 1299 تا آخر 1300، غائله جنگل و مشهد خاتمه یافت و پاره ای از سرکشیهای آذربایجان و مازندران از بین رفت.
2- متحدالشکل شدن سپاه ایران در سال 1300
3- قانون خدمت سربازی درسال 1303
4- پایان دادن به حکومت خود ساخته شیخ خزعل در سال 1303
5- طرح راه آهن سرتاسری در بهمن 1304
6- الغای کاپیتولاسیون وانجام حق قضاوت سفارت بیگانه در سال 1306
7- تأسیس بانک ملی ایران در سال 1307
8- تشکیل نیروی دریایی در سال 1308
9- الغای امتیاز نشر اسکناس توسط بانک شاهنشاهی و اختصاص آن به بانک ملی در سال 1309
10- وضع کردن تعرفه مستقل برای واردات در سال 1309
11- الغای امتیاز نامه دارسی و بستن قرارداد جدید با شرکت نفت ایران و انگلیس در سال 1311
12- کار گذاشتن نخستین سنگ بنای دانشگاه تهران در سال 1312 و تأسیس آن در سال 1313
13- تأسیس بانک کشاورزی در سال 1313
14- آزادی زن و الغای رسم حجاب در سال 1314
15- گشایش کارخانجات دخانیات در سال 1316
16- تأسیس بانک رهنی در سال 1316
دکتر احمد پناهنده
کلن: دوم اسفند ماه 1384
each person has to be measured at his own time and what he had at hand. You make is sound like Iran was prosperous and going forward under the Qajars and Reza Shah came and stole the moment. If he was under British control he wouldnt of been exiled out. He was anything but under their control. He was a complete nationalist and is the father of Modern of Iran. You think all his accomplishments would of taken place if the Qajars would of stayed in power. Iran wouldnt even exist if those guys stayed in power and we all know how shameful and weak of a dynasty they were. Womanizers that spent their time drinking and having sex and smoking opium and destroyed our country so badly that you could not even walk in the streets of Tehran at night.
Your comparison to the Islamic regime is unfounded because the infestructure has been there because of the likes of Reza Shah and his son and the akhoonds took over a running system. This was the exact opposite with Reza Shah as he had to built everything from scratch.
Why would he use the Germans for building the rail system and not the British? Doesnt that tell you that he did not want them to do things for Iran. Why would he use the Italians for building the navy and not the English? Who were the better seaman? Why would he built it north to south and not east to west? Its been said that the English wanted it to be east west due to their interests in India!!!!
Here is just a sample of the many things this great man did for Iran.
رضاخان که بود و چگونه رضاشاه شد؟ احمد پناهنده
رضاخان بیش از کودتای سوم اسفندماه 1299 یک فرد گمنام بوده است. او در روستای آلاشت از توابع سوادکوه در استان مازندران دیده به جهان گشود.
پدربزرگ رضاخان، مرادعلی خان نام داشت که افسر ارتش بود که در محاصره هرات به سال 1227 به قتل رسید.
مراد علی خان هفت پسر داشت. پسر اول او چراغعلی خان بود که درتهران زندگی می کرد و دارای مقامی در ارتش بود. پسر دوم مرادعلی خان، نصرت الله خان است که یاور فوج سوادکوه بوده و رضاشاه در دوران سربازی مدتی زیر دست او کار کرده و از او کتک هم خورده است. پسر سوم مرادعلی خان، فضل الله خان است که دو دختر داشت به نام های کوکب خانم و نونوش خانم. پسر چهارم، عباسقلی خان نام داشته است.
نام فرزندان پنجم و ششم مرادعلی خان معلوم نیست. پسر هفتم مرادعلی خان عباسعلی خان، پدر رضاشاه است.
عباسعلی خان مشهور به داداش بیک در سال 1193 خورشیدی در آلاشت متولد شد و پس از گذراندن دوران جوانی به تهران رفت و مانند اجداد خود در فوج سوادکوه به حرفه سپاهیگیری مشغول شد. او با درجه نایبی در سال 1235 در جنگ سوم افغان شرکت کرد.
عباسعلی خان دو بار ازدواج کرد. بار اول با یکی از منسوبین خود در آلاشت و بار دوم با نوش آفرین، مادر رضاشاه. که ثمره این ازدواجها، چهار فرزند بود که سالم ماندند. از این چهار فرزند سه دختر از ازدواج اول و یک پسر از ازدواج دوم بود.
دختران عباسعلی خان به ترتیب خورشید خانم، دُدُر خانم و نبات خانم بودند که نبات خانم را حُسنی خانم هم صدا می کردند.
عباسعلی خان در سال 1255 با نوش آفرین ازدواج می کند که حاصل این ازدواج فرزندی ذکور بنام رضا است. عباسعلی خان پس از شش ماه از تولد رضا فوت می کند.
رضاخان به تشویق دایی اش ابوالقاسم بیگ در سن پانزده سالگی به قزاقخانه پیوست. از چگونگی خدمت رضاخان در قزاقخانه پیش از 1290 اطلاع چندانی در دست نیست.
سال 1277 خورشیدی ابوالقاسم بیگ به فوج سوادکوه منتقل شد و رضاخان را هم با خود به فوج سوادکوه می برد. اما دیری نمی پاید که رضاخان به دلیل اختلاف و ناسازگاری با نصرالله خان یاور فوج سوادکوه از آنجا خارج شد و مجدداً نزد کاظم آقا رفت و در قزاقخانه تا کودتای سوم اسفند ماه 1299 مشغول خدمت شد.
رضاخان در سال 1290 تحت فرماندهی فرمانفرما، در نبردهایی علیه سالارالدوله شرکت جست. زیرا سالارالدوله می خواست حکومت تهران را ساقط کند و برادرش محمد علی شاه را به تخت شاهی برگرداند.
* رضاشاه شدن رضاخان آهسته ولی بی وقفه بود. وی در اسفند ماه 1299 با عنوان جدید سردار سپه وارد کابینه شد و در اردیبهشت 1300 با کنار زدن سید ضیاء، وزارت جنگ را در اختیار گرفت.
** نه ماه بعد ژاندارمری را از وزارت داخله به وزارت جنگ انتقال داد و افسران ایرانی را که در دیویزیون قزاق خدمت می کردند به جای افسران سوئدی و انگلیسی در مصدر کار لشکری قرار داد.
*** شورش سرگرد لاهوتی را که گرایش بیگانه پرستی داشت، در نطفه خفه کرد و لاهوتی به شوروی فرار کرد و تا آخر عمر در تاجیگستان زندگی کرد .
**** در مشهد، کلنل محمد تقی خان پسیان پس از قهر کردن با احمد قوام سر به طغیان می گذارد و با نیروهای امنیه تحت فرمانش خراسان را به اشغال خود در می آورد و پس از تأسیس حکومت ایالتی خراسان در آنجا حکومت نظامی اعلام می کند و بعد در صدد برمی آید اسکناس جدید در خراسان چاپ کند و تهدید کرد با 4000 سپاه و شاید به کمک میرزاکوچک خان به تهران حمله کند. همچنین او با بلشویک های آسیای میانه هم مذاکراتی کرد و از آنها یاری خواست و قصد داشت به سمت تهران پیشروی کند که در یک درگیری در قوچان شکست می خورد. بعد در 9 مهر 1300 در تپه جعفر آباد کشته می شود و یا به قولی خودکشی می کند و قزاقها بلافاصله مشهد را به تصرف درآوردند.
***** رضاخان با از بین بردن شورش جدایی طلب جنگلیان ِ گیلان که با حمایت ارتش سرخ و نیروهای بلشویکی روسیه جمهوری سوسیالیستی شوروی گیلان و مازندران تأسیس کرده بودند، قدرت نظامی خود را مستحکم تر کرد.
حیدرخان در یک نزاع داخلی بوسیله جنگلیان کشته می شود. زیرا نمازگزاران ِ رو به قبله کرملین، برای بدست آوردن تمامی قدرت و خلاص شدن از جنگجویان جنگلی و جدا کردن گیلان و مازندران و سپس خراسان، قصد جان میرزا کوچک خان را کرده بودند.
احسان الله خان با ارتش سرخ به شوروی فرار می کند. پس از کشته شدن میرزا شورش جنگل خاتمه پیدا می کند.
****** در چهار سال بعدی موقعیت نظامی – سیاسی رضاخان مستحکمتر می شود. وی پس از ادغام 7000 قزاق و 12000 ژاندارم یک ارتش 40000 هزار نفری مرکب از پنج لشکر تشکیل می دهد.
وی با این ارتش جدید یک رشته عملیات پاکسازی و خواباندن هرج و مرج که در سراسر ایران بیداد می کرد، علیه قبایل و طوایف شورشی و هرج و مرج طلب و غارتگر انجام داد. به همین منظور این فتنه ها، غارتگریها و آشوبهای نا امن کننده امنیت مردم و ملت ایران با رشادت هر چه تمامتر:
در سال 1301 علیه کردهای آذربایخان غربی، شاهسون های آذربایجان شرقی و کهکیلویه ای های فارس.
در سال 1302 علیه کردهای سنجابی کرمانشاه، در سال 1303 علیه بلوچ های جنوب شرقی و لرهای جنوب غربی. در سال 1304 علیه ترکمن های مازندران، کردهای خراسان و اعراب طرفدار شیخ خزعل در خرمشهر که استان خوزستان را از مام وطن جدا کرده بودند، با موفقیت سرکوب و خاموش کرد و امنیت را به کشور برگرداند.
رضاخان در همین اوضاع و احوال ِ برگرداندن امنیت به کشور، در سال 1302 به نخست وزیری رسید. در سال 1304 به دلیل رشادت بی همتایی که از خود نشان داده بود از مجلس شورای ملی، لقب فرماندهی کل قوا، در کنار پست نخست وزیری به مسئولیت او اضافه شد.
سرانجام در آذر ماه 1304 مجلس مؤسسان برای خلع قاجاریان از سلطنت و به تخت نشاندن سردار سپه تشکیل جلسه داد.
در اردیبهشت سال بعد سردار سپه با پوشیدن لباس نظامی مزین به جواهرات سلطنتی به عنوان رضاشاه، شاهنشاه ایران تاجگذاری کرد.
نگاهی گذرا به دوران رضاشاه
ابتدا اشاره کنم، که هیچ شخصیتی در تاریخ بشری پیدا نمی شود که عاری از خطا باشد. بویژه شخصیتهایی که در مصدر کاری سترگ قرار می گیرند. اگر چنین نیاندیشیم، در واقع مطلق گرا هستیم. یعنی از شخصیتهای تاریخی فقط انتظار اعمال درست که با نظرگاهمان هماهنگ باشد، را داریم. در حالی که بایستی بدانیم که ما در یک جهان مادی زندگی می کنیم و طبق تئوری نسبیت انشتاین، تمامی پدیده های موجود در این جهان مادی نسبی هستند و در این دیدگاه اساسأ مطلق جزء، همین جهانی که در آن زندگی می کنیم، وجود ندارد. هم چنین لازم و ضروری است که هر پدیده یا عنصر اجتماعی را درشرایط زمانی و مکانی آن تجزیه و تحلیل کنیم. به عبارت دیگر امروز نمی توانیم و اجازه نداریم، که با دیدگاه امروزی، مثلأ شرایط زمان انوشیروان عادل از پادشاهان ساسانی را در رابطه با برخوردش با مزدکیان به تحلیل بنشینیم و با نگاه امروزی آن را مجازات کنیم. خیر، فاصله زمانی انوشیروان تا امروز زمانی حدود 1500 سال می گذرد و طی این مدت، تغیرات تدریجی روی هم انباشته شده و ما را به امروز و جهان امروزی رسانده، که سیستم- سرمایه داری نوین یکه تاز ومیداندار جهان بشریت است و کمونیسم و سوسیالیسم خیالی در برابر آن یا تسلیم شدند و یا قادر به ادامه حیات اقتصادی نبودند و نیستند، چون حداقل شرایطش آماده نیست. با این توضیحاتِ واضحات می خواهم به عرض برسانم که بررسی دوران رضاشاه بایستی با چنین نگاهی انجام گیرد وگرنه هر کس در گوشه ای می تواند از زاویه دید تنگش و بدون رجوع به اسناد تاریخی، شرایط اقلیمی و زمانه ومکانه تحلیل های صدمن یک غاز از خود بر جای بگذارد که فقط می تواند سبب گمراهی و تعصب افراد نا آگاه و... شود. کافی است بی غرضانه نگاهی بر آنچه که بر ما ایرانیان در فاصله 1320-1299 گذشت به تاریخ بنگریم و در هر صفحات آن درنگ کرده و با تمامی هوش و خرد و وجدان سالم رویدادهای آن دوره را از نظر بگذرانیم و شرایط اجتماعی آن دوره را در تمامی زوایای آن بررسی کنیم و ببینیم که شروع آن تاریخ چه بودیم و طی 20 سال، بویژه 16 سال پادشاهی رضا شاه چه شدیم. اینجاست که تیزاب پیشرفت و ترقّی هر حائل سنگی و آهنی جلوی دیده گان انسان را در خود حل می کند وآینه کبود را با الماس نوآوری و تجّدد در هم می شکند و آن چه را که عیان است بر ما می نمایاند. لازم به یادآوری نیست که تا مرحله «انقلاب شکوهمند» و حتی دهه ای پس از آن، آنچه را که از تاریخ سلسله پهلوی بویژه دوران رضاشاه به ما گفته بودند، تراوشات ذهن بیمار گروها، احزاب و شخصیتهایی بود که آگاهانه جهت تخریب شخصیت رضاساه و بویژه تاریک جلوه دادن دوره ی دوران ساز او گام بر می داشتند. و من وتو وما نخوانده مّلا شدیم و رگ گردن بر می آوردیم که بلی، رضاشاه ِاله است وبِله. در حالی که نه کتابی و حتی جزوه ای که بشود، دوران رضاشاه را بررسی کرد، نخوانده بودیم وفقط در صحبت هایمان، نجواهای بیمارگونه ی افراد مغرض را که به شکل لالایی در گوشمان، طنین اندازبود، بلغور می کردیم. و در این زمینه چقدر به خودمان حق میدادیم، از اینکه دهان باز کنیم و مثلا به رضاشاه بگوییم رضا کچل یا رضاخان قلدر و... و فکر می کردیم با این جملات یا عبارات و انگها وپریدن به سروروی این شخصیت تاریخی مترّقی هستیم. و این ترّقی خواهی خود را هر چه بیشتر در صفوف مراسم عزاداری محرم و با کوفتن به سینه و پشت ویا شکافتن سر بوسیله قمه به نمایش می گذاشتیم. تأسّفم در این نیست که چرا آن روزها چنین می اندیشیدیم بلکه تأسّفم در این است که امروز هم چنین می اندیشیم و هنوز در کوچه پس کوچه های 40 سال پیش قدم می زنیم و همان حرف و حدیث را بر زبان می آوریم، بدون اینکه اندیشه ای پشت آن خوابیده باشد، بلکه لجوجانه و قهر کردن بهانه تراشی میکنیم. و راستی آیا میدانیم که لجاجت و قهر یکی از ویژه گی های دوران کودکی است که اندیشه ای بر پشت آن سوار نیست؟ اگر تا دیروز فضای آسمان ایران تیره و تار و جلوی چشمان ما حائلی قطورکشیده شده بود و در یک چهارچوب فرقه ای تنگ زندگی می کردیم ودوست داشتیم آن چه را که زیبا است، زشت ببینیم و سوزن به احساس خودمان میزدیم تا نسبت به هر زیبایی تنّفر داشته باشیم و با پوشاک چریکی یا به اصطلاح خلقی خود را مترقّی میدیدیم وحرف های صدمن یک غاز به خورد خود و پیرامون تحویل می دادیم، درس دانشگاه را به درس تنّفر از هر چه زیبایی و انسانی است، تقلیل میدادیم، خرافات روشنفکری را دامن می زدیم و در کنارمرتجعین واپسگرا به خود می بالیدیم و با یک جزوه چریکی چریک می شدیم و پس از آن همرزم خودمان را بدلیل اخلاقی که نداشته ایم می کشتیم و با شنیدن نام مارکس مارکسیست می شدیم و زیر بیرق تنها "سوسیالیسم موجود" سینه می زدیم و تئوری می بافتیم که شمال ایران، نفتش پیش کش رفیق استالین شود و... امروز اما دیوار چنین باورهایی فرو ریخت، آری دیوار برلین فرو ریخت و نمایان کرد آنچه را که تا دیروز برای ما مقدّس بودند. این فروریزی دیوار، فروریزی ذهنی آنانی که چنین دیواری داشتند، را سبب شد و واقعیت تاریخی و اجتماعی بر همگان عیان شد و من وتو و ما دیدیم، چه ها می گذشت که به من وتو و ما « بهشت زحمتکشان » لقب داده بودند. آیا فقط همین کافی نیست که خودمان هم تکانی بخوریم و یک خانه تکانی ذهنی انجام دهیم یا می خواهیم باز هم لجاجت و قهر کنیم و در آن دنیای کودکی بسرببریم؟ دنیا از حالت بچگی در آمده وجوان شده است، آیا بهتر نیست ما هم جوان شویم و آن جامه فرقه ای وتنگ را دور بریزیم و در این دنیای جوان، شادابی و طراوت بچینیم و درس جوانی بخوانیم؟ مطمئن باشیم اولین درس جوانی و جوان شدن، خواندن و یا یادگرفتن تاریخ خودمان است و ملتّی که تاریخ خود را نداند مجبور به تکرار آن است و امیدوارم که ما دیگر چنین نباشیم که تاریخ خودمان را تکرار کنیم. بلکه آنچه که هستیم ره به جلو بگشائیم نه عقب. برای یادگیری تاریخ بهتر است که از بدو پیدایش ایران و اینکه چگونه همین ایران فعلی بوجود آمده را شروع کنیم. ولی بدلیل وقت کم لازم است که هر ایرانی حداقل تاریخ خود را از مشروطیت به بعد، خوب مطالعه کند. در پس این مطالعه است که می فهمیم چقدر به ما ظلم شده و ظلم کردند و واقعیت های تاریخی را وارونه جلوه دادند. و این که من این نوشته را با دوره دوران ساز رضاشاه شروع می کنم به این دلیل است که معتقد هستم، ایران نوین، یعنی ایران قرن بیستم را مدیون تلاش خستگی نا پذیراین فرزند ایران دوست و وطن پرست می دانم.
برای بیدار کردن وجدان خفته و رطوبت کشیده در جهل و ذوب شده در ولایت « انترناسیونالیسم » کافی است اشاره کنم که زنان ما در آن شرایط یعنی سال 1300 به بعد علی رغم پوشش اجباری در چادر و چاقچور فقط ساعاتی در روز اجازه داشتند بیرون بیایند و از تمامی حقوق اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و....محروم بودند و از ترس واپس گرایان قادر به هیچ کاری نبودند. موسیقی، این وسیله نوازش روح انسانی، تا آن زمان، فقیهان آن را صدای شیطان می نامیدند و هر کس به آن می پرداخت و یا حتی آن را گوش میداد، مرتکب گناهی کبیره می شد. ولی می بینیم در همین دوران، موسیقی فاخر و سرزنده دوره ساسانی با باربد و نکیسایش که این چنین خوار و ذلیل شده بود، به همت علینقی خان وزیری و حمایت رضاشاه ووزیرمعارفش علی اصغرحکمت مبتکرطرح دانشگاه واولین رئیس آن، دوباره نسیم نوازش بخش خودش را در روح افسرده ایرانی دمید و از این طریق پای زنان را از پستوها واندرون ها بیرون کشید و شور و حال و جلوه ای تازه به موسیقی در حال شگفتن بخشیدند که در صدر فهرست این زنان هنرمند می توان قمرالملوک وزیری را نام برد که نه تنها برای همگان (مرد و زن) می خواند بلکه بی حجاب ونقاب برروی صحنه ظاهرمی شد. و برای نخستین باردر سال 1303 یعنی یازده سال پیش از کشف حجاب در تالار گراند هتل تهران در خیابان لاله زار بر روی صحنه رفت و در برابرزنان ومردان شگفت زده به آوازخوانی پرداخت. حال ببینیم قمر در این باره چه می گوید « آن روزها هر کس بدون چادر بود، به کلانتری جلب می شد، با این همه وقتی به من پیشنهاد شد، بدون چادردرنمایش گراندهتل ظاهر شوم، قبول کردم و پیه ی کشته شدن را به تن خود مالیدم و روی صحنه رفتم.هیچ اتفاقی هم نیافتاد..حتی مورد استقبال هم قرار گرفتم » هم چنین در رابطه با موفقیت واستقبال عمومی و بسلا مت گذشتن از دست قداره بندان و واپسگرایان، چنین شرح می دهد « رژیم مملکت تغییرکرده.و پس از یک بحران بزرگ، دوره آرامش فرا رسیده بود. حدس می زنم فکر برداشتن حجاب از همان موقع پیش آمده بود...». قرار است روی هر صفحه از تاریخ درنگ کنیم و جوانب اوضاع را مورد بررسی قرار دهیم. پس قدری دراینجا درنگ می کنیم. اولین سئوالی که به ذهن هر خواننده بی طرف و بی غرض می رسد این است که چه اتفاقی افتاده است؟ فردی مثل قمر که تا دیروز اجازه نداشته، پا از خانه بیرون بگذارد ومی بایستی حتی در خانه توی چادر و چاقچور زندانی باشد، ولی در سال 1303 بی چادر وبی نقاب در جلوی زنان ومردان روی سَن برنامه می رود وبرای مردم می خواند. مگر تا دیروز این صداها شیطانی نبودند و هر کس که به آن می پرداخت یا می شنید گناه کبیره مرتکب نمی شدند؟ پس چطور شد که یک زن بدون چادر و نقاب به خود جرأت داد، در مقابل واپسگرایان و قداره بندان بایستد و هنرنمایی کند و راه را برای زنان دیگر مثل قمرالملوک ضرابی، پروانه، روح انگیز و... باز کند. اینجاست که با نگاه به تاریخ این معمّا حل می شود. بر آمدن رضاشاه و حمایت او از زنان و موسیقی سبب میشود که این زنان قوی دل شوند و هنرهای نهفته سالیان وحتی قرن ها را در خود بیرون بریزند. و دیدیم که پس از آن چگونه شد و چه ستاره هایی در آسمان موسیقی ایران زمین درخشیدند که من و تو وما در دوران خودمان به نیکی شاهدش بودیم.
از طرف دیگراهمیت این موضوع و بر آمدن رضاشاه در این است که بخواهیم یک مقایسه بین دوران رضاشاه با این دورانی که در آن هستیم، انجام دهیم. آنوقت می فهمیم که رضاشاه چه کار سترگی انجام داده است. آیا این ننگ نیست که امروز پس از 83 سال از آن تاریخ، زنان ما دوباره توی چادر و چاقچورمی روند وصدای دل نشین و نواش گر آنها در سینه می ماند؟ پس چطور شد که اینطور شد؟ آیا تخریب این شخصّیت تاریخی کمک نکرده که این هیولاهای ما قبل تاریخ بر جان ومال و ناموس و فرهنگ ما سوار شوند وتمامی دستاوردهای اجتماعی- فرهنگی را به نابودی بکشانند؟ آیا فقط همین یک نمونه در مورد موسیقی و زنان کافی نیست، تکانی بخوریم وحایل جلوی چشمان مان را برداریم ونگاهی منصفانه به تاریخ کنیم؟ به که باید گفت در حالی که در سال 1319 جنگ جهانی دوّم در اوج خود بود و آلمانیها تا قفقاز جلو آمده بودند و آمریکاییها در حال ساختن بمب اتم و آزمایش آن بودند ما فرستنده رادیوئی نداشتیم تا خبرهای جنگ را به اطلاع مردم برسانیم واولین بار فرستنده رادیوئی در سال 1319 تأسیس شد تا قمرها بتوانند صدایشان را به گوش مردم برسانند.
نکته دیگر در مورد کشف حجاب است که در 17 دی ماه 1314 بوسیله رضاشاه صورت گرفت و نیمی از جمیعت کشورمان دیگر مجبور نبودند در چادر و چاقجور زندانی باشند. به نظر من این عملکرد رضاشاه بر تارک تاریخ نوین کشور ما که در جهت رفع ستم و آزادساختن زنها از پستوها و اندرون ها بود، چون الماس می درخشد وتاریخ گواهی داد و می دهد که زنان ما نه اینکه به گذشته رجحت نکردند بلکه خودشان را حتی با شرایط جهانی منطبق کردند وجلوه هایی از زیبایی و مدرنیسم را با لباسهای آراسته و با آرایشی متین و دل انگیزوارد جامعه کردند. پای زنان درمجالس و میهمانیها، تأتر و سینما و حتّی در سطح مقامات اداری- سیاسی باز شد. در حالی که تا قبل از بر آمدن رضاشاه زنان اساسأ از هیچ حقوق اجتماعی برخوردار نبودند. حتی مردان هم با آن لباسهای عهد قاجاری که عمدتأ لباسهای گل و گشاد، لباده، شلوار پهن و بند تنبان و کلاه نمدی بود، به مرور از تن آنها خارج کرد و کت و شلوار وکراوات امروزی را بر تن مردان جامعه ایران پوشاند. آیا می شود به این عملکرد ترّقی خواهانه وتجدّد طلبانه رضاشاه ایرادی وارد کرد؟ کافی است بدانیم که اگر چنین شخصیتی در آن روزگار ظهور نمی کرد الان معلوم نبود سرنوشت ما چگونه می بود؟ و شک نداشته باشیم که اگر رضاخانی ظهور نمی کرد قرارداد 1921 بین انگلیس و شوروی بسته نمی شد، تا طبق آن قرارداد، شوروی ملزم شود خاک ایران را ترک کند و انگلیس از نقشه بلند پروازانه خود مبنی بر حفظ ایران به عنوان یک کلنی دست بردارد و مطمئن شود که با آمدن رضاخان سردارسپه، سدّی کارساز در برابر توسعه طلبی حکومت بلشویکی در ایران ایجاد می شود و این قرارداد درست چهارروزبعد از کودتای سوم اسفند 1299 که برابر با 26 فوریه 1921 است بوسیله مشاورالممالک فرستاده ویژه ایران به روسیه امضاء می شود. و می دانیم علم سیاست، علم شناخت و فرصت ها است و هم چنین علم ممکنات. اگر سیاستمدارو یا دولتمردی، در شرایط تاریخی و تعین کننده نتواند منافع ملی کشورش را در یک شرایط بسیار پیچیده ی تضادها که در آن چند کشور دخیل هستند، تشخیص بدهد و شهامت واقتدار در جهت کسب منافع ملی و استقلال کشورش را نداشته باشد، آن سیاستمدار و دولتمرد، مرگ تاریخی اش بسر آمده و بایستی از گردونه تاریخ حذف شود و اینجاست که رضاخان سردارسپه از اوضاع وشرایط ایجادشده با دیویزیون قزاق خود در قزوین به سمت تهران حرکت می کند و تهران را تحت کنترل خود در می آورد. واینجاست که نقطه عطفی در زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری کشورمان ایجاد می شود. واز این تاریخ است که کشور ما ایران از قهقرای تاریخ به دنیای نوین بشریت پرتاب می شود و حرکتی نو آغاز می گردد. حال بیاییم، صورت مسئله را طوردیگرطرح کنیم و در این طرح از علم ریاضیات کمک بگیریم. که در آن فصلی است بنام احتمالات یا حساب احتمالات که قوانین کوانتم بر همین علم احتمالات استوار است. والا در عالم منطق و خاصّیت ماده نمی شود ذرّه را در حرکت خطی، دورانی و موجی ثابت فرض کرد بلکه نقش احتمال را در این تئوری در نظر می گیرند و با معادله شرویدینگرموقعیت ذرّه را در حرکات نوری- کوانتمی حساب می کنند. حال با وام گرفتن از این تئوری فرض می کنیم در آن مقطع مورد بحث، رضاخان در معادله ما وجود نمی داشت و بخواهیم امروز با علم احتمالات آن موقعیت را تجزیه و تحلیل کنیم. چه نتیجه ای می توان از آن بدست آورد؟ و نیک می دانیم بعد از انقلاب مشروطیت در سال 1285، هر چند نطفه اش با ایده آل های ترّقی خواهانه بسته شده بود ولی در مسیر حرکتش به موانع گوناگون بر خورد کرد که از توان سردمداران انقلاب خارج بود. و به همین جهت شیرازه مملکت دست خوش هرج و مرج شد و هر کس در هر گوشه ای بیرق جدایی بر افراشته بود و شعار می دادند« منم منم بزبزها» . در همین دوران، که در اوج درگیری محمد علی شاه با مشروطه خواهان بود، قرارداد 1907 بین انگلیس و روسیه بدون حضور و یا بدون بازی گرفتن ایران بسته شد وایران به دو منطقه نفوذ تقسیم گردید. و از پس این قرارداد بود که روسیه به خود اجازه می داد، برای حفظ محمد علی شاه و سرکوب انقلابیون مجلس شورای مّلی را به توپ ببندد و انگلیس هم در این شرایط در فکر چپاول مناطق جنوب ایران بود و هیچ گونه اعتراضی به این عمل روسیه انجام نداد. استبداد صغیرحاکم می شود، بعد از چندی محمد علی شاه بوسیله مجاهدان تبریزو مشروطه خواهان گیلان و ایل بختیاری سقوط می کند. احمدشاه 12 ساله به تخت سلظنت می نشیند و در همین اوضاع است که جنگ جهانی اول بوقوع می پیوندد(1914). ایران اعلام بی طرفی می کند ولی کشور ایران بوسیله انگلیس و روسیه اشغال می شود،امپراتوری عثمانی متلاشی می شود و نقشه جغرافیای منطقه تغییر می کند وکشورهای جدیدالتأسیسی مثل سوریه، عراق، عربستان سعودی، اردن، اسرائیل( فلسطین)، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس وهمچنین لبنان و ترکیه فعلی بوجود می آید. اینجا است که پس از شکست امپراتوری اتریش- مجارستان و آلمان و عثمانی، غنایم بین کشورهای پیروز تقسیم می شود. فرانسه ، سوریه ولبنان را دریافت می کند، فلسطین که شامل اسرائیل، اردن، عراق و نوار غزه می شود به انگلیس تعلق می گیرد. قسطنطنیه یعنی همین استامبول فعلی، تنگه های بسفروداردانل هم که در جنگ به روسیه قول داده شده بود، منطقه بی طرف اعلام شد و سراسر ایران هم به جزء منطقه نفوذ روسیه زیر پوشش قدرت انگلیس قرار گرفت. و مجموعه این تقسیمات بنام قرارداد 1915 در تاریخ ثبت شد و دست ایران را هر چه کوتاه ترکرد. وهمین امر سبب شد که در زمان وثوق الدوله قرارداد 1919 بسته شود که تمامی ایران را تقدیم انگلیس می کرد. با این توضیحات می خواهم بگویم که اگر رضاخانی ظهور نمی کرد، بدلیل ضعف حکومت مرکزی ایران و هرج و مرجی که سراسر ایران را فرا گرفته بود، نه اینکه کشور دچار چند پاره گی می شد، بلکه در کنار چند پاره گی، ایران یا کلنی انگلیس می شد و یا یکی از اقمار شوروی بلشویکی. و باز طبق همان حساب احتمالات نام تو ومن و ما امروز می شد امیراف، احمداف و رمضان اف. و یا به بیمارستان می گفتیم « هاسپیتال » و دوچرخه را « بای سی کل ». یعنی دیگر هویتی نداشتیم وحتی زبانمان هم دست خوش تغییر می شد. برای استدلال این سخنم به جمله آخر نقل و قول از قمرالملوک درهمین نوشته در سطور بالا اشاره می کنم و توضیحات مختصری در موردش می دهم تا آن شرایط مورد بحث بیشتر روشن وآشکار شود. قمر می گوید « رژیم مملکت تغییر کرده....و پس از یک بحران بزرگ دوره آرامش فرا رسیده بود ». آری این همان قمری است که در سال 1303 اولین کنسرت را در گراند هتل لاله زاربدون حجاب وسروروی برهنه در مقابل زنان ومردان وبدون ترس از عمله واکره ارتجاع اجرا کرد. وراستی چرا قمر می گوید پس از یک بحران بزرگ دوران آرامش فرا رسید؟ پر واضح است که قمر پنج سال قبل را با چشم و دل و جان نظاره کرده ودر بطن جامعه دیده چه هرج و مرجی در گوشه و کنار و حتی مرکزحاکم است. چون می دیده که هیچ گونه امنیتی در کشور وجود ندارد. راهزنی، دزدی، هتک ناموس، چپاول و زمزمه جدایی در گوشه و کنار مملکت بیداد می کرد. اینجا است که پس از برقراری امنیت وکوتاه کردن دست سارقین وگردنکشان داخلی وآزادی مملکت از دست بیگانه پرستان، قمر احساس آرامش می کند. نه قمر بلکه تمامی مردم ایران چنین احساسی دارند. حال بیائیم با هم صفحات تاریخ این دوره هرج و مرج راورق بزنیم و در هر صفحه اش کمی درنگ کنیم. و خودمان را در آن شرایط قرار دهیم و عملکردها را متناسب با آن شرایط تحلیل کنیم.
هرچند این نوشته قطره ای است از تاریخ دوران رضاشاه. اما لازم بود که به قدر تشنگی چشیده شود.
اکنون مایل هستم برای بستن این بخش از برداشت تاریخی به فزازهایی از خدمات این معمار تاریخ نوین ایران به نقل از کتاب 55 اثر علی دشتی داشته باشم که فهرست وار به قرار زیر است.
1- از سوم اسفند 1299 تا آخر 1300، غائله جنگل و مشهد خاتمه یافت و پاره ای از سرکشیهای آذربایجان و مازندران از بین رفت.
2- متحدالشکل شدن سپاه ایران در سال 1300
3- قانون خدمت سربازی درسال 1303
4- پایان دادن به حکومت خود ساخته شیخ خزعل در سال 1303
5- طرح راه آهن سرتاسری در بهمن 1304
6- الغای کاپیتولاسیون وانجام حق قضاوت سفارت بیگانه در سال 1306
7- تأسیس بانک ملی ایران در سال 1307
8- تشکیل نیروی دریایی در سال 1308
9- الغای امتیاز نشر اسکناس توسط بانک شاهنشاهی و اختصاص آن به بانک ملی در سال 1309
10- وضع کردن تعرفه مستقل برای واردات در سال 1309
11- الغای امتیاز نامه دارسی و بستن قرارداد جدید با شرکت نفت ایران و انگلیس در سال 1311
12- کار گذاشتن نخستین سنگ بنای دانشگاه تهران در سال 1312 و تأسیس آن در سال 1313
13- تأسیس بانک کشاورزی در سال 1313
14- آزادی زن و الغای رسم حجاب در سال 1314
15- گشایش کارخانجات دخانیات در سال 1316
16- تأسیس بانک رهنی در سال 1316
دکتر احمد پناهنده
کلن: دوم اسفند ماه 1384
Dear Ostad,
You may bring as many references from biased Iranians who love Reza Shah for the hate of mullahs. But the unbiased objective history tells us the facts and one of undeniable ones of the facts is that Reza Shah was brought by the British and remained so until they decided to take him out. From details of the coup to outmanouvering Qajars out and even carrying out reforms he was mostly directly and at times indirectly supervised by the Brits. Brits were master of political maneuvering and things like canceling Darcy but reinstating a different form of Darcy or contracting German engineers to build railways could have been taught by them too. I brought you the details of the oil agreement from Wikipedia and you judge for yourself if it was any better than Darcy!
Furthermore, many of the improvements came not because of Reza Shah but because of the time. British had been frustrated by Qajars and their lack of central power, due to MASHROOTIAT forces and traditional federative and tribal army. They also thought they could not control Iran unless under one strong and central government. If Qajars were capable of that, Brits would not have chosen Reza Shah. The fact that Ahmad Shah did not sign 1919 was the last nail in the coffin and Brits decided he is not their man. (I am sure you have read about Ahmad Shah's response to his uncle about 1919 that he prefered to be an ice cream seller in Italy than to go down in history as a king who sold his country - Reza Shah simply built the same army for Brits without 1919).
I believe that we would have railway system, schools etc. the same under Qajars if British wanted to keep them. Brits wanted to build the infrastructure as it had become necessity of the time and because the time had come to rule a country with railway system and schools and without them in 20th century it was impossible to rule a country. As I said, give us some examples of British ruled countries with no railway system and no schooling. It was British who did it not Reza Shah. Reza Shah was simply a project manager not strategist.
True, Qajars were incompetent and all of the above. But Reza Shah was in no way an angel or hero as you describe him. He had a notorious doctor called Dr. Ahmadi who gave lethal injections to prisoners with his direct orders. These are not imperfections. So even IF he did all things you listed, he is still not a hero. He is a villain. One can not justify many of his deeds even for the love of Iran even for unification of Iran. It is the matter of principles.
Unfortunately, some among our people like populist dictators and murderers better than wise men.
You may bring as many references from biased Iranians who love Reza Shah for the hate of mullahs. But the unbiased objective history tells us the facts and one of undeniable ones of the facts is that Reza Shah was brought by the British and remained so until they decided to take him out. From details of the coup to outmanouvering Qajars out and even carrying out reforms he was mostly directly and at times indirectly supervised by the Brits. Brits were master of political maneuvering and things like canceling Darcy but reinstating a different form of Darcy or contracting German engineers to build railways could have been taught by them too. I brought you the details of the oil agreement from Wikipedia and you judge for yourself if it was any better than Darcy!
Furthermore, many of the improvements came not because of Reza Shah but because of the time. British had been frustrated by Qajars and their lack of central power, due to MASHROOTIAT forces and traditional federative and tribal army. They also thought they could not control Iran unless under one strong and central government. If Qajars were capable of that, Brits would not have chosen Reza Shah. The fact that Ahmad Shah did not sign 1919 was the last nail in the coffin and Brits decided he is not their man. (I am sure you have read about Ahmad Shah's response to his uncle about 1919 that he prefered to be an ice cream seller in Italy than to go down in history as a king who sold his country - Reza Shah simply built the same army for Brits without 1919).
I believe that we would have railway system, schools etc. the same under Qajars if British wanted to keep them. Brits wanted to build the infrastructure as it had become necessity of the time and because the time had come to rule a country with railway system and schools and without them in 20th century it was impossible to rule a country. As I said, give us some examples of British ruled countries with no railway system and no schooling. It was British who did it not Reza Shah. Reza Shah was simply a project manager not strategist.
True, Qajars were incompetent and all of the above. But Reza Shah was in no way an angel or hero as you describe him. He had a notorious doctor called Dr. Ahmadi who gave lethal injections to prisoners with his direct orders. These are not imperfections. So even IF he did all things you listed, he is still not a hero. He is a villain. One can not justify many of his deeds even for the love of Iran even for unification of Iran. It is the matter of principles.
Unfortunately, some among our people like populist dictators and murderers better than wise men.
Last edited:
Pooya , thank you for the wonderful post. The more Iranian learn about this man, the more they appritiate what he has done and will not fell for the tricks of Mullahs and ...
Ref Aziz, Lets agree to diagree. I don't think Amir Kabir comes even close to what Reza Shah did. I honestly belive that Reza Shah wanted to take Iran to next step and make it a democratic country. I do belive there are plenty of evidence to support it as well.
I wish I was living at the era and had the pleasure to serve under him in his army.
Ref Aziz, Lets agree to diagree. I don't think Amir Kabir comes even close to what Reza Shah did. I honestly belive that Reza Shah wanted to take Iran to next step and make it a democratic country. I do belive there are plenty of evidence to support it as well.
I wish I was living at the era and had the pleasure to serve under him in his army.
Evidence on the contrary says even towards his last days he killed anyone who he felt threatened (especially with Dr. Ahmadi's injections) with and became more corrupt and confiscated land as his own etc. Reza Shah was no man of principles and means justified end very much for him whereas Amir Kabir was a great man of principles.
Anyhow, it seems that we have to agree that we disagree BIG time.
Anyhow, it seems that we have to agree that we disagree BIG time.
Just one little CHESHMEH of memoirs of Ashraf, his own daughter to show how he wanted to free women of Iran, no wonder he saw freedom of women only in forcing dress out of women and in the dress code and not in the state of mind:
مدتي بود كه در قصر سلطنتي شايع شده بود كه پدرم دو نفر مرد را به عنوان شوهر براي من و خواهرم شمس در نظر گرفته است ! هر جاي قصر ، هر كسي كه ما را مي ديد با كمال بي ادبي به ما تبريك مي گفت . حتي مادرم با كمال سنگدلي به ما تبريك گفت . پدرم از انتخاب اين دو نفر راضي و خوشحال به نظر مي رسيد . اما از آنجا كه او اين دو رابراي ما و نه براي خودش انتخاب كرده بود ، ما در دلمان به خودمان حق مي داديم كه از اين كار او نا خشنود باشيم . اين كار به نظرم خيلي وحشتناك مي آمد و از فكر ازدواج با يك مرد به خودم مي لرزيدم خصوصاً اينكه هرگز او را نديده بودم !!! اما مي ترسيدم كه احساساتم را با رضا شاه در ميان بگذارم . مي ترسيدم كه او پدرم را درآورد . اين بود كه ناگزير به برادرم محمدرضا پناه بردم و از او خواستم تا واسطه شود پدرم را از اين كار منع كند .
برادرم در كنارم نشست و با حالتي دلسوزانه ، حرفهايم را تا آخر شنيد و كلي خوشحال شد . بعد رفت و در حالت رفتن گفت : همين قدر كه به حرفهايتان گوش دادم و برايتان دلسوزي كردم ، برايتان كافي است . برويد و خدايتان را شكر كنيد كه نمي روم ماجرا را به پدر بگويم وگرنه كاري كند كه شوهر نكردن يادتان برود !!! نخستين باركه دامادهاي آينده پدرم را ديدم آنها داشتند با برادرم ( محمد رضا) تنيس بازي مي كردند . شوهر انتخابي پدرم براي من فريدون نام داشت كه فرزند نخست وزير محمود جم بود و خواهرم شمس هم بايد با مردي به نام علي قوام فرزند يكي از كله گنده هاي شيراز بود ازدواج مي كرد . متأسفانه بعد از مدتي ، خواهرم شمس به جاي اينكه با نامزد خودش ازدواج كند ف مشتاق ازدواج با نامزد من يعني فريدون شد !!! او پيش پدرم رفت و چون از من بزرگتر بود و امتيازات بيشتري نسبت به من داشت ، توانست موافقت رضا شاه را جلب كند . بعلاوه ايشان گفته بود كه نامزد ، نامزد است چه فرقي مي كند ! من به ناچار مدت زيادي اشك ريختم و هر چه مادرم مرا دلداري داد كه نامزد جديد تو يهني علي بالاخره آدم است او در انگليس تحصيل كرده و انگليسي مي داند و ... توي كله من نرفت كه نرفت امّا من دو راه بيشتر نداشتم : يا بايد با علي قوام ازدواج مي كردم و يا اينكه با او ازدواج نمي كردم ! امّا اشكال كار اين بود كه اگر با او ازدواج نمي كردم ، رضا شاه پدرم را در مي آورد .سرانجام من و شمس طي مراسمي با نامزد هايمان ازدواج كرديم . من از شوهرم بدم مي آمد و او هم از من بدش مي***آمد و هر دو اين را مي دانستيم ! اما او همواره خوشحال بود كه اسم مقام شوهري يك شاهدخت را دارد ! ما از همان روز هاي اول زندگي جداگانه اي داشتيم
I hope Ostad Jaan, you do not call the above a minor personal imperfection!
مدتي بود كه در قصر سلطنتي شايع شده بود كه پدرم دو نفر مرد را به عنوان شوهر براي من و خواهرم شمس در نظر گرفته است ! هر جاي قصر ، هر كسي كه ما را مي ديد با كمال بي ادبي به ما تبريك مي گفت . حتي مادرم با كمال سنگدلي به ما تبريك گفت . پدرم از انتخاب اين دو نفر راضي و خوشحال به نظر مي رسيد . اما از آنجا كه او اين دو رابراي ما و نه براي خودش انتخاب كرده بود ، ما در دلمان به خودمان حق مي داديم كه از اين كار او نا خشنود باشيم . اين كار به نظرم خيلي وحشتناك مي آمد و از فكر ازدواج با يك مرد به خودم مي لرزيدم خصوصاً اينكه هرگز او را نديده بودم !!! اما مي ترسيدم كه احساساتم را با رضا شاه در ميان بگذارم . مي ترسيدم كه او پدرم را درآورد . اين بود كه ناگزير به برادرم محمدرضا پناه بردم و از او خواستم تا واسطه شود پدرم را از اين كار منع كند .
برادرم در كنارم نشست و با حالتي دلسوزانه ، حرفهايم را تا آخر شنيد و كلي خوشحال شد . بعد رفت و در حالت رفتن گفت : همين قدر كه به حرفهايتان گوش دادم و برايتان دلسوزي كردم ، برايتان كافي است . برويد و خدايتان را شكر كنيد كه نمي روم ماجرا را به پدر بگويم وگرنه كاري كند كه شوهر نكردن يادتان برود !!! نخستين باركه دامادهاي آينده پدرم را ديدم آنها داشتند با برادرم ( محمد رضا) تنيس بازي مي كردند . شوهر انتخابي پدرم براي من فريدون نام داشت كه فرزند نخست وزير محمود جم بود و خواهرم شمس هم بايد با مردي به نام علي قوام فرزند يكي از كله گنده هاي شيراز بود ازدواج مي كرد . متأسفانه بعد از مدتي ، خواهرم شمس به جاي اينكه با نامزد خودش ازدواج كند ف مشتاق ازدواج با نامزد من يعني فريدون شد !!! او پيش پدرم رفت و چون از من بزرگتر بود و امتيازات بيشتري نسبت به من داشت ، توانست موافقت رضا شاه را جلب كند . بعلاوه ايشان گفته بود كه نامزد ، نامزد است چه فرقي مي كند ! من به ناچار مدت زيادي اشك ريختم و هر چه مادرم مرا دلداري داد كه نامزد جديد تو يهني علي بالاخره آدم است او در انگليس تحصيل كرده و انگليسي مي داند و ... توي كله من نرفت كه نرفت امّا من دو راه بيشتر نداشتم : يا بايد با علي قوام ازدواج مي كردم و يا اينكه با او ازدواج نمي كردم ! امّا اشكال كار اين بود كه اگر با او ازدواج نمي كردم ، رضا شاه پدرم را در مي آورد .سرانجام من و شمس طي مراسمي با نامزد هايمان ازدواج كرديم . من از شوهرم بدم مي آمد و او هم از من بدش مي***آمد و هر دو اين را مي دانستيم ! اما او همواره خوشحال بود كه اسم مقام شوهري يك شاهدخت را دارد ! ما از همان روز هاي اول زندگي جداگانه اي داشتيم
I hope Ostad Jaan, you do not call the above a minor personal imperfection!
Dear Referee,
With all due respect as they would say in Persian ‘ mikhay az abeh gel alood mahi begiri”. What you have brought up about the girl makes perfect sense in that that content as which girl got married on their own choice back then. Specially the king’s daughters which through out history had to be married because of political reasons and strength of the country. You keep mentioning that he was brought in by the British and British wanted him there and so fort. I do not agree with you and I believe we can agree to disagree. I believe he was a true nationalist and did everything for Iran and is remembered for that. You can not play down so many accomplishments by saying it would have happened because the English wanted it. That’s just the easy way out not to give where credit is due. It takes action for events to happen and we all know what happened to Iran under the incompetent womanizing Qajars. You briefly mention that the Qajars had no central power like it’s a passive issue. No central control simply means chaos and anarchy everywhere and various tribes and places trying to separate and declare independence. He saved Iran and there is no question. And for your information it was the British who under the Qajars in the year 1857 brought independence to Afghanistan because of their interests in India and not wanting Persia as a neighbor.
With all due respect as they would say in Persian ‘ mikhay az abeh gel alood mahi begiri”. What you have brought up about the girl makes perfect sense in that that content as which girl got married on their own choice back then. Specially the king’s daughters which through out history had to be married because of political reasons and strength of the country. You keep mentioning that he was brought in by the British and British wanted him there and so fort. I do not agree with you and I believe we can agree to disagree. I believe he was a true nationalist and did everything for Iran and is remembered for that. You can not play down so many accomplishments by saying it would have happened because the English wanted it. That’s just the easy way out not to give where credit is due. It takes action for events to happen and we all know what happened to Iran under the incompetent womanizing Qajars. You briefly mention that the Qajars had no central power like it’s a passive issue. No central control simply means chaos and anarchy everywhere and various tribes and places trying to separate and declare independence. He saved Iran and there is no question. And for your information it was the British who under the Qajars in the year 1857 brought independence to Afghanistan because of their interests in India and not wanting Persia as a neighbor.
I don't think anybody can deny that he was a dictator and killed a lot of innocent activists, etc. but let's for once remember the good with the bad and not deny everything a man did because of what he did wrong. Overall he brought us out of the stone ages, I don't think anybody can deny that. Then his son went further but he was a bit of a coward in my opinion.
R.Baggio aziz, I have just recently finished reading a book called " In 3 Zan" which is basicaly going through the history of that time brifely. You will be suprised how many of those so called " ACTIVIST" had strong ties to Qajar and were hidding their true intentions behind the mask of activisim and ....
However, you are right. Reza Shah kabir was not a man of peace. But atleast in my opinion, what he did was neccesserly to keep Iran in one pice. It is true some innocent people got killed as well but any major change has a price and a country in stone age was not ready for democratic chnages as some of firends here are trying to say.
However, you are right. Reza Shah kabir was not a man of peace. But atleast in my opinion, what he did was neccesserly to keep Iran in one pice. It is true some innocent people got killed as well but any major change has a price and a country in stone age was not ready for democratic chnages as some of firends here are trying to say.
true, but as you say he did kill everybody who opposed him, well I guess that's the definition of a dictator. Also, like you said he did what was necessary at the time and I will forever respect him for bringing an end to the disgusting Qajar dynasty and moving Iran forward after 3 to 4 centuries, this is no small accomplishment, not for any man. Mind you he did this with the English and the Russians always pushing him around. One thing is for sure, he loved his country and in terms of Iranian leaders of past and present, that is the exception rather than the rule.
for that khoda biamorzadesh and everybody who helped for the love of their country and people.
meanwhile 35 years after his death, the freedom loving people of Iran voted for a "DEMOCRATIC" constitution.
for that khoda biamorzadesh and everybody who helped for the love of their country and people.
meanwhile 35 years after his death, the freedom loving people of Iran voted for a "DEMOCRATIC" constitution.
true, but as you say he did kill everybody who opposed him, well I guess that's the definition of a dictator. Also, like you said he did what was necessary at the time and I will forever respect him for bringing an end to the disgusting Qajar dynasty and moving Iran forward after 3 to 4 centuries, this is no small accomplishment, not for any man. Mind you he did this with the English and the Russians always pushing him around. One thing is for sure, he loved his country and in terms of Iranian leaders of past and present, that is the exception rather than the rule.
for that khoda biamorzadesh and everybody who helped for the love of their country and people.
meanwhile 35 years after his death, the freedom loving people of Iran voted for a "DEMOCRATIC" constitution.
for that khoda biamorzadesh and everybody who helped for the love of their country and people.
meanwhile 35 years after his death, the freedom loving people of Iran voted for a "DEMOCRATIC" constitution.
hhahahaha damet garm. badam miyad hame oftadan vasat daram tahsino tarife bija mikonan...
some good things happened in his time, like the rail system, but shouldnt be expect that from a king??? we talk as if he was nice enough to do some good things.. dige nemigim haji vazifash boode... akharesham ke messe dasmal tovalet endakhtanesh door.